به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر،اسکیزوفرنی بیماری است که در جامعه با نام جنون شناخته می‌شود و مردم عموما دیدگاهی منفی نسبت به آن دارند. رسانه‌ها نیز بیش از پیش به درک اغراق آمیز جامعه از این بیماری دامن می‌زنند. بیماران اسکیزوفرن...
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر،اسکیزوفرنی بیماری است که در جامعه با نام جنون شناخته می‌شود و مردم عموما دیدگاهی منفی نسبت به آن دارند. رسانه‌ها نیز بیش از پیش به درک اغراق آمیز جامعه از این بیماری دامن می‌زنند. بیماران اسکیزوفرنی در فیلم‌ها و سریال‌ها افرادی هستند که به دیگران آزار می‌رسانند، مدام فریاد می‌زنند، توهم دارند و به هیچ وجه با دیگران کنار نمی‌آیند. این در حالی است که بیماران واقعی می‌توانند در بین مردم زندگی کنند و شاید حتی بسیاری از افراد متوجه مشکل آنها نشوند. این بیماری علائم مختلفی دارد.
اگر این علائم با درمان‌های تجویز شده توسط دکتر روانپزشک، بهبود پیدا نکنند، ممکن است شدیدتر شوند و فرد را به جنون برسانند. ما در این مقاله از مجله دکتردکتر اطلاعاتی که لازم است درباره این بیماری روانی داشته باشید را ارائه می‌دهیم. هرچند که اگر احساس می‌کنید علائم اسکیزوفرنی دارید، باید با پزشک صحبت کنید. مطالعه مقالات علمی به تنهایی به درمان علائم کمکی نمی‌کند و صرفا برای افزایش اطلاعات شما در این زمینه کاربرد دارد.
اسکیزوفرنی (Schizophrenia) نوعی بیماری روانی است که مشکلات رفتاری و احساسی مانند اختلال در درک واقعیت‌ها و توهم در شنوایی ایجاد می‌کند. احتمال بروز افسردگی، اضطراب و اعتیاد به مواد مخدر در این افراد بیشتر است. پیچیدگی این بیماری باعث شده بسیاری از مردم دیدگاه اشتباهی نسبت به آن داشته باشند. افراد مبتلا به این بیماری، چند شخصیتی و خطرناک نیستند و به کسی آسیب نمی‌رسانند (مگر اینکه بیماریشان به مرحله حاد رسیده باشد). این بیماران برخلاف باور عموم، بی‌خانمان نیستند و در بیمارستان زندگی نمی‌کنند؛ بسیاری از آنها به همراه خانواده یا حتی تنها زندگی می‌کنند. این افراد تنها در صورتی که وضعیت بیماریشان حاد شود، در بیمارستان‌های روانی بستری خواهند شد.
بر اساس مطالعات انجام شده روی ساختار مغز افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، بعضی از قسمت‌های مغز این بیماران در مقایسه با افراد سالم، رشد طبیعی ندارد. بزرگی بطن‌ها، کاهش حجم مغز و عدم تقارن در مغز از جمله نشانه‌هایی هستند که در این دسته از بیماران دیده می‌شود. این آسیب‌های مغزی ممکن است به دنبال ابتلای مادر به بیماری‌های ویروسی در ماه‌های اول بارداری یا نرسیدن اکسیژن کافی به جنین ایجاد شود و از بدو تولد با نوزاد همراه باشد. عوامل محیطی مانند استرس طولانی مدت به‌دلیل مشکلات تحصیلی، خانوادگی یا کاری، تجاوز در دوران کودکی و حوادث ناگهانی مانند تصادف یا از دست دادن نزدیکان، می‌توانند در ایجاد یا تشدید اسکیزوفرنی نقشی مهم و حیاتی داشته باشند.
اسکیزوفرنی یه اختلال جدی در مغزه که نحوه تفکر فرد، اعمال، بیان احساسات و همچنین درک واقعیت فرد رو دچار صدمه میکنه. افراد مبتلا به این اختلال ( که حادترین و ناتوان کننده ترین نوع بیماری های روانی حساب میشه) در اجتماع (محیط کاری و مدرسه) و دربرقراری روابط اجتماعی غالبا دچار مشکل هستن. اسکیزوفرنی شخص رو وحشت زده کرده و از حالت طبیعی رفتاری خارج می کنه. این بیماری تا آخر عمر با فرد مبتلا همراهه و متاسفانه قابل درمان نیست اما میشه با راه های مناسبی این بیماری رو کنترل کرد. درمان و کنترل اسکیزوفرنی به کمک روانپزشک یا روانشناس ممکن است.
برخلاف باور عامه، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دچار تعدد شخصیت نیستن. اسکیزوفرنی یه نوع جنونه، یعنی یه نوع بیماری روانی که در اثر اون شخص نمیتونه تفاوت واقعیت و تخیل رو تشخیص بده. در مواقعی از زمان افردی که دچار این اختلال هستن ارتباط خودشون با واقعیت رو از دست میدن و جهان برای اونا به صورت آشفته بازاری از صدها تصویر و صدا تبدیل میشه.
اخلاق و طرز رفتار این دسته از بیمارا ممکنه بسیار مشکوک و حتی ترسناک باشه. به تغییرات ناگهانی در شخصیت و رفتار این بیمارا که در مواقع عدم تشخیص واقعیت و خیال رخ میده “اختلال روانی (psychotic episode)” میگن. شدت این بیماری در هرشخص نسبت به دیگری متفاوته.
در این اختلال مانند تمام اختلالات روانپزشکی تنها یک عامل مسوب وجود ندارد بلکه مجموعه‌ای از فاکتورها و عوامل، مسوب ظهور این اختلال می‌باشند. عوامل به وجود آورنده اسکیزوفرنی چیست؟
بیمارای مبتلا به اسکیزوفرنی دنیای درونی و طرز رفتار و اخلاقشان به طور ویژه ای تغییر پیدا میکنه که احتمالا بصورت یکی ازموارد زیر هست:
معمولا افراد مبتلا به اسکیزوفرنی فاقد هرگونه نشانه خارجی مبنی بر بیماربودن فرد هستن. در مواردی که بیماری شدید شده و آشکارتر میشه، شخص دچار رفتارهای عجیب و غریب می شه. بعنوان مثال ممکنه خودش رو با آلومینیوم بپوشونه چرا که فکر میکنه با این کار از انتشار افکار و ورود امواج مخرب به مغزش جلوگیری می کنه.
رفتار افراد اسکیزوفرن بسته به شدت بیماری بسیار متفاوته. در مراحل فعال، ممکنه جملات غیرمنطقی رو به هم ربط بده یا با خشم کنترل نشده و یا خشونت در برابر تهدید واکنش نشان بده. در مراحل نسبتا منفعل بیماری، به نوعی دچار فقدان شخصیت، کم تحرکی و کاهش عواطف و احساسات میشه (به این حالت اصطلاحا flat affect میگن). افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکنه هر از گاهی دچار این قبیل افراط و تفریط ها بشن و رفتار اونا همیشه قابل پیش بینی نیست.
برای شناخت بهتر اسکیزوفرنی، در اغلب موارد از مفهوم “خوشه ی علائم” استفاده میشه. منظور از این اصطلاح اینه که بیمارای اسکیزوفرن رو میتونیم باتوجه به علائم (نشانه های) گروه بندی شده در لیست زیر دسته بندی کنیم :
این نشانه ها منجر به صدمات و اختلالات شدیدی شده و گاها با تنبلی اشتباه گرفته میشه.
تعاریف مفید در فهم اسکیزوفرنی شامل موارد زیر است:
ناراحتی حاد در روابط نزدیک و اختلال در ادراک، عقاید و رفتارهای عجیب و غریب .اغلب افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال “عجیب و غریب و غیر عادی” خوانده میشن و دلیلش، رفتارها و اعتقادات غیر معمولیه که در این افراد دیده می شه.
[sibwp_form id=1]
انواع اسکیزوفرنی عبارتند از :
شاخصه اصلی این نوع از اسکیزوفرنی هذیان و توهمات شنواییه اما عملکرد عقلانی، فکری و بیان احساسات فرد نسبتا طبیعیه. هذیان های مرتبط با این بیماری غالبا به این صورته که فرد ادعا میکنه ناعادلانه مورد آزار و اذیت قرارگرفته و یا خودش رو شخص دیگه ای (یک آدم معروف ) معرفی میکنه.
بیمارایی که دچار این نوع از اسکیزوفرنی هستن حالتای مختلفی از خشم، سردی، اضطراب و منطقی بودن رو از خودشون بروز میدن.
نوع مکالمات و آداب معاشرت افراد مبتلا به این بیماری آشفته و نابسامانه و به سختی میشه حرفهای اونا رو فهمید. عملکرد این افراد در تعاملات احساسی به شکلیه که نامناسب و گاها مبالغه آمیز به حساب میاد.
این دسته از بیمارا ممکنه با عوض شدن رنگ چراغ های راهنمایی و رانندگی و یا حتی موضوعاتی که هیچ ربطی به حرف یا کاری که مشغولش هستن نداره، به خنده بیفتن. این رفتارای ناگهانی و نابسامان میتونه فعالیتهای روزانه بیمار مثل حمام کردن، لباس پوشیدن و تهیه غذا رو هم دچار مشکل کنه.
اختلالات حرکتی بارزترین نشانه این نوع از اسکیزوفرنیه. این دسته از بیمارا یا خودشون رو کاملا بی حرکت نگه میدارن یا اینکه از در و دیوار بالا میرن. بعضی مواقع این بیمارا ساعتها لب از لب باز نمیکنن و یا کاملا برعکس، تمام گفته های شما رو عینا تکرار میکنن و بی جهت شروع به انجام فعالیت میکنن. هرکدام از این فعالیت ها بیمار رو در معرض خطرات جدی قرار میده چراکه باعث اختلال در توانایی فرد در مراقبت از خودش میشه.
برای این دسته از بیمارا نمیشه هیچ ویژگی خاصی بیان کرد چراکه نشانه ها و علایم این بیمارا کم و بیش با نشانه ها و علایم دسته هایی که تا الان بررسی شد مطابقت میکنه اما این تطابق به گونه ای نیست که بشه بیمار رو در دسته خاصی قرار داد.
شامل افرادی میشه که حداقل یک بار در گذشته دچار اپیزود اسکیزوفرنی شدن و با اینکه در حال حاضر فاقد هرگونه علایم مثبت بیماری هستن ( علایم مثبت مانند : هذیان، توهم، گفتار و رفتار آشفته ) اما برخی از نشانه های منفی هنوز در فرد قابل رویته که میشه به این نشانه ها اشاره کرد :
عدم تمایل به گسترش روابط جدید، ابراز احساسات نامناسب، کم حرفی، بی انگیزگی و دشواری درلذت بردن. این حالت میتونه در حالت گذار از اپیزود تمام عیار به بهبودی کامل بیمار منجر شه یا اینکه فرد برای سال ها بدون هیچ گونه افزایش علایم به زندگی ادامه بده.
برای درمان و کنترل اسکیزوفرنی به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنید.
اسکیزوفرنی و شیزوفرنی دو شیوه تلفظ واژه انگلیسی schizophrenia هستند و به یک بیماری روانی اشاره دارند. این واژه در زبان‌های مختلفی مثل آلمانی و فرانسوی، شیزوفرنی تلفظ می‌شود. در زبان فارسی، هم تلفظ اسکیزوفرنی و هم شیزوفرنی رایج است هر چند که به آن جنون جوانی هم می‌گویند.
بر اساس آمارهای کالج سلطنتی روانپزشکی بریتانیا تقریبا از هر ۱۰۰ نفر، یک نفر به اسکیزوفرنی یا اسکیزوئید مبتلا می‌شود. احتمال ابتلا به این بیماری در هر دو جنسیت یکسان است، اما علائم آن شامل هذیان، توهم و تشویش فکری و احساسی در مردان زودتر بروز می‌کند. اگر یکی از والدین به اسکیزوفرنی مبتلا باشد، حدود ۱۲ درصد احتمال انتقال این بیماری به فرزندان وجود دارد. اگر هر دو والد مبتلا به اسکیزوفرنی باشند، احتمال ابتلای فرزند ۴۰ درصد است. این بیماری در سراسر جهان شایع است و به نژاد بستگی ندارد.
البته این مورد دوقولوهای یکسان کمی متفاوت است. دوقلوهای همسان ساختار ژنتیکی یکسانی دارند. بنابراین اگر یکی از آنها به این اختلال مبتلا شود، دیگری نیز به احتمال ۵۰ درصد، مبتلا خواهد شد. این شرایط در مورد دوقلوهای ناهمسان صادق نیست زیرا ساختار ژنتیکی آنها متفاوت است و به همین دلیل، احتمال ابتلای هر دو حدود ۱۲ درصد است. در حال حاضر ژن‌های عامل ایجاد این بیماری هنوز شناخته نشده‌اند و به همین دلیل است که راهکار قطعی برای درمان این بیماری وجود ندارد.
مصرف مواد مخدر از دیگر عواملی است که احتال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. اگر فردی از دوران نوجوانی مصرف مواد مخدر مثل ماری‌جوانا، کراک، آمفتامین‌ها و قرص‌های اکستازی را شروع کند، احتمال ابتلای او برابر بیشتر خواهد شد. در اغلب موارد، علائم این بیماری در اواخر نوجوانی و اوایل دهه ۲۰ دیده می‌شود. در موارد نادر، کودکان بالای ۵ سال نیز به این بیماری مبتلا می‌شوند و علائم را قبل از نوجوانی بروز می‌دهند.
علت اصلی ابتلا به این بیماری روانی و همچنین اسکیزوتایپال هنوز هم به وضوح مشخص نیست، اما پزشکان می‌دانند که ریشه بیولوژیک دارد. بنابراین اسکیروفرنی هم مانند بیماری‌های جسمانی مانند سرطان یا دیابت است و به تشخیص، درمان و مراقبت نیاز دارد. ژنتیک، مدارها و مواد شیمیایی مغزی، آسیب‌های مغزی یا وقوع عوامل طبیعی مثل اابتلا به عفونت‌های ویروسی شدید، تجربه استرس شدید برای مدت طولانی یا مصرف مواد مخدر از جمله دلایل ایجاد اسکیزوفرنی هستند.
انواع اسکیزوفرنی با توجه به شدت و نوع علائم بیماری متفاوت است و گاهی ممکن است وجود بیماری مثل اختلال وسواس جبری (OCPD) باعث تشدید آن شود.
برخی افراد ممکن است در طول درمان، به انواع مختلف این بیماری مبتلا شوند و علائم گوناگونی را تجربه کنند. انواع اسکیزوفرنی شامل مواردی مثل کاتالوتیک (بیمار دچار اختلال حرکتی می‌شود)، پارانوئید (فرد دچار توهم دیداری و شنیداری می‌شود)، آشفتگی فکری و احساسی، تمایز نیافته‌ها (در این دسته به درستی نمی‌توان نوع بیماری را تشخیص داد) و باقی مانده‌ها (بیمارانی که علائم محدود دارند) می‌شود.
در مواردی نادر کودکان کمتر از ۱۵ سال هم دچار اسکیزوفرنی می‌شوند. کودکان هم علائمی مشابه با آنچه بزرگسالان دارند را تجربه می‌کنند، اما تفاوت این است که آنها در سال‌های ابتدایی زندگیشان با این علائم روبرو شده‌اند. بنابراین حتی بعد از بهبود هم احتمال دارد اثرات مخرب این بیماری تا بزرگسالی با آنها همراه باشد. اغلب کودکانی که در سنین کمتر از ۱۵ سال به اسکیزوفرنی کودکان مبتلا می‌شوند، مورد آزار جسمی و روانی قرار گرفته‌اند، استرس و شوک‌های روانی شدیدی را تجربه کرده‌اند و شرایط زندگی خوبی نداشته‌اند.
همانطور که گفتیم، بیماران با توجه به نوع اسکیزوفرنی که تجربه می‌کنند، علائم متفاوتی بروز می‌دهند. علائم اسکیزوفرنی در ابتدا خفیف و قابل کنترل هستند و حتی ممکن است اطرافیان بیمار متوجه تغییرات او نشوند؛ در این حالت بیمار «علائم مثبت» را تجربه می‌کند. به مرور زمان، علائم شدت می‌گیرند و احتمالا اطرافیان احساس می‌کنند که رفتارها و افکار بیمار تاحدودی تغییر کرده است. اگر بیمار به موقع برای درمان اقدام نکند، به مرور زمان، علائم شدیدتری را تجربه خواهد کرد و به سمت تجربه «علائم منفی» پیش خواهد رفت. علائم منفی، فرد را از دنیای واقعی و زندگی روزمره دور می‌کند. بیماری که علائم شدیدی دارد، تصور می‌کند دیگران از آنچه که او می‌بیند و خطراتی که تهدیدشان می‌کند، آگاه نیستند و در توهم یک زندگی معمولی به سر می‌برند. هذیان، توهم، شنیدین صداهای غیر واقعی، ناتوانی در کنترل احساسات، افکار و رفتار غیرطبیعی، احساس مخاطب همه بودن، تنبلی و کاتالونیا (تیک‌های رفتاری)، علائم این بیماری هستند.
توجه به این نکته ضروری است که تمامی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، نشانه‌های یکسانی را تجربه نمی‌کنند. اگر حداقل ۲ مورد از این علائم در فرد وجود داشته باشد، به احتمال زیاد به اسکیزوفرنی مبتلاست و باید برای تشخیص نهایی و شروع روند درمان، به پزشک مراجعه کند.
بیماری اسکیزوفرنی معمولا در بین افراد ۱۵ تا ۳۵ ساله دیده می‌شود و احتمال ابتلا به این اختلال در نوجوانان و کودکان کمتر از ۱۵ سال بسیار کم است. میزان شیوع اسکیزوفرنی در بین مردان و زنان نیز یکسان است. با دارو درمانی طولانی‌مدت و پیروی از توصیه‌های پزشک، می‌توان گفت احتمال بهبود علائم اسکیزوفرنی در بیماران افزایش می‌یابد.
مراحل اسکیزوفرنی معمولا از بیماری خفیف شروع می‌شود و اگر به موقع درمان نشود، به جایی می‌رسد که بیمار مجبور به زندگی در بیمارستان روانی می‌شود. افراد مبتلا به شیزوفرنی خفیف معمولا می‌توانند به زندگی روزمره‌شان ادامه بدهند، با دیگران ارتباط برقرار کنند و توانایی مدیریت علائم و احساساتشان را هم دارند. اما هرچقدر علائم شدیدتر شود، آنها بیشتر از زندگی روزمره دور می‌شوند و کم‌کم توانایی کنترل و مدیریت ذهنشان را از دست می‌دهند.
اسکزوفرنی در مراحل اولیه، عوارض خاصی ایجاد نمی‌کند، اما هرچقدر بیشتر پیشرفت کند، تأثیرهای جدی‌تری روی زندگی بیمار خواهد داشت. در ادامه به بعضی از عوارض این بیماری اشاره می‌کنیم:
افرادی که سطح شدید این بیماری را تجربه می‌کنند، دیگر نمی‌توانند به تنهایی یا به همراه اعضای خانواده زندگی کنند. در این صورت یا باید پرستاری حرفهای در خانه به همراه آنها زندگی کند یا به بیمارستان‌های روانی منتقل شوند. افرادی که پیش از شیزوفرنی، با افسردگی درگیر بوده‌اند، معمولا سریع‌تر از دیگران، توانایی تنها زندگی کردن را از دست می‌دهند.
برخی علائم بیماری اسکیزوفرنی به دیگر بیماری‌های روانی مانند اختلال شخصیت مرزی، دوقطبی، وسواس و جنون ناشی از اعتیاد شدید به مواد مخدر شباهت دارد. علاوه بر این در بیمارانی که به اختلال اضطراب مبتلا هستند نیز مانند اسکیزوفرنی توهم و تصورات اشتباه دیده می‌شود. به همین دلیل برای تشخیص دقیق نوع بیماری باید به روانپزشک مراجعه کرد؛ بررسی علائم و خواندن مقالات علمی به تنهایی به تشخیص بیماری کمک نمی‌کند.
بعضی از علائم شیزوفرنی مشابه افسردگی است؛ مثلا در افسردگی حاد ممکن است بیمار دچار توهم شود و صداهایی را بشنود که واقعیت ندارند. بسیاری از بیماران شیزوفرنی، در مراحل اولیه بیماری، علائم افسردگی را تجربه می‌کنند. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد احتمال ابتلای بیماران افسرده به اسکیزوفرنی بیشتر از دیگران است. بعضی از بیماران به صورت همزمان با هر دو بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند، این افراد معمولا نمی‌توانند به تنهایی زندگی کنند و به مراقبت نیاز دارند. مصرف داروهای ضد افسردگی در دوره درمان شیزوفرنی، به بیماران کمک می‌کند علائمشان را بهتر مدیریت کنند.
تشخیص اختلال اسکیزوفرنی معمولا به صورت بالینی و با بررسی علائم بیماری، مدت زمان بروز نشانه‌ها، سابقه خانوادگی فرد و آزمایش‌های مختلف برای ارزیابی سلامت جسمی انجام می‌شود. روانشناسان برای تشخیص این بیماری از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-IV-TR) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا تدوین شده، استفاده می‌کنند. در این راهنما ویژگی‌های بارز انواع اسکیزوفرنی مشخص شده است؛ روان‌پزشک‌ها با توجه به این نشانه‌ها متوجه می‌شوند که باید به دنبال چه علائمی بگردند.
در حال حاضر هیچ آزمایش مشخصی که نشان بدهد بیمار به اسکیزوفرنی مبتلاست، وجود ندارد. به همین دلیل پزشکان ممکن است از تست‌های دیگری مثل آزمایش خون یا MRI استفاده کنند تا احتمالات دیگری مثل جنون حاصل از افراط در مصرف مواد مخدر یا ضربه جدی به مغز را رد کنند. اگر این موارد، علت بروز علائم بیمار نباشند، احتمال شیزوفرنی افزایش پیدا می‌کند. بیمار برای تشخیص قطعی بیماری، باید تحت نظر روانپزشکی که به صورت تخصصی در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های روانی آموزش دیده، قرار بگیرد. این دسته از پزشکان با توجه به سابقه پزشکی، سوابق خانوادگی، علائم و تست‌هایی که از بیمار می‌گیرند، می‌توانند بیماری او را تشخیص بدهند. اگر بیمار به مدت ۶ ماه متوالی، علائم اسکیزوفرنی را داشته باشد، می‌توان به صورت قطعی تشخیص داد که به این بیماری مبتلاست.
درمان اختلال اسکیزوفرنی به روش‌های دارویی و غیردارویی انجام می‌شود. داروهای ضد روانپریشی جزو مهمترین داروهایی هستند که در درمان این بیماری تأثیر دارند. مراجعه به روان‌درمانگر و گذراندن جلسات درمانی و توان‌بخشی، گروه‌درمانی و هم‌صحبتی با افرادی که مشکلات مشابه دارند و استفاده از تجربیات آنها از دیگر روش‌هایی است که می‌تواند به درمان بیماری کمک کند. روان‌پزشکان در برخی موارد از خانواده بیمار هم می‌خواهند که در جلسات درمانی حضور داشته باشند تا شیوه‌های کمک به بیمار را به آنها آموزش بدهند.
بیمارانی که با علائم منفی اسکیزوفرنی درگیر هستند و بیماریشان به سطح پیشرفته رسیده، معمولا در بیمارستان بستری می‌شوند و تمام طول درمان را تحت نظارت مستقیم متخصصین مراکز درمانی روانی قرار می‌گیرند. اگر دارودرمانی برای بیماران موثر نباشد، ممکن است پزشک از شوک الکتریکی برای بهبود وضعیت مغز و درمان بیماری استفاده کند. شیوه درمانی مناسب برای بیمار با توجه به علائم و شدت بیماری مشخص می‌شود؛ به عنوان مثال اگر بیمار در مراحل اولیه شیزوفرنی قرار داشته باشد، می‌توان با مصرف محدود دارو به همراه جلسات روانشناسی، علائمش را مدیریت کرد، اما اگر سطح بیماری پیشرفته باشد، دیگر این رو‌ش‌ها کارساز نیست.
پزشکان با هدف کاهش میزان هذیان و توهم، کنترل بیشتر روی افکار و احساسات و افزایش توانایی فرد در مراقبت از خود و حفظ استقلال فردی دارو تجویز می‌کنند. این داروها به‌صورت تزریقی (Depot Injection)، قرص و شربت تولید می‌شوند و معمولا باید روزانه مصرف شوند. این داروها اسکیزوفرنی را درمان نمی‌کنند، اما می‌توانند در مدیریت علائم و کاهش شدت آنها تأثیرگذار باشند. از عوارض جانبی این داروها می‌توان به احساس خواب‌آلودگی، کاهش تمایل جنسی و افزایش وزن اشاره کرد.
بدیهی است که داروهای ضد روانپریشی باید توسط روانپزشک متخصص تجویز شود و بیمار در دوره مصرف دارو، باید تحت نظر پزشک باشد. در ادامه مهمترین داروهایی که برای درمان این بیماری تجویز می‌شود را نام می‌بریم تا آشنایی بیشتری با آنها داشته باشید. اما مصرف این داروها و دوز آنها باید تحت نظارت پزشک باشد.
اولین گروه، با نام داروهای آنتی سایکوتیک قدیمی یا نسل اول شناخته می‌شوند:
داروهای جدیدتر یا آتیپیک که با نام نسل دوم شناخته می‌شوند نیز عبارتند از:
از میان داروهایی که نام بردیم، فقط داروی کلوزاپین به عنوان داروی اسکیزوفرنی مورد تایید FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) شناخته می‌شود. این دارو برای بیمارانی که نسبت به سایر روش‌های درمانی مقاومند، کاربرد دارد. این دارو می‌تواند با کمک کردن به مدیریت افکار و احساسات، افرادی که در معرض خودکشی بخاطر این بیماری هستند را نجات بدهد.
بیشتر بیماران اسکیزوفرنی از پذیرش این اختلال و مراجعه به روانپزشک امتناع می‌کنند. به همین دلیل این افراد به حمایت دوستانه اطرافیان و به خصوص خانواده‌شان نیاز دارند. حضور خانواده برای کمک به آنها تا حد زیادی تمایلشان برای ادامه روند درمانی را بیشتر می‌کند. خانواده‌درمانی یکی از روش‌های موثر در درمان اسکیزوفرنی است که می‌تواند تا حد بسیاری احتمال بازگشت یا تشدید علائم را کاهش دهد.
اولین نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که آنچه در فیلم‌ها و سریال‌های محبوب درباره افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نشان داده می‌شود، معمولا درست نیست. تعداد محدودی از این بیماران به جنون می‌رسند، رفتارهای خشونت آمیز نشان می‌دهند و شبیه به شخصیت‌های مجنون فیلم‌ها می‌شوند. این دسته از بیماران نیز معمولا فقط زمانی رفتارهای غیرطبیعی نشان می‌دهند که توهماتشان عود کند یا احساس کنند اطرافیان قصد آسیب رساندن به آنها را دارند. بیماران واقعی مبتلا به شیزوفرنی معمولا جامعه‌گریز هستند و ترجیح می‌دهند در خانه تنها بمانند. آنها بیشتر از اینکه خشن باشند، به کمک نیاز دارند. تنها ماندن یک بیمار اسکیزوفرنی، بیشتر از همه، برای خودش خطرناک است؛ زیرا هیچ انگیزه‌ای برای بهبود و بازگشت به زندگی عادی نخواهد داشت و ممکن است خودکشی کند.
اگر چنین بیماری در نزدیکی شما زندگی می‌کند، با توجه به نکاتی که در ادامه بیان می‌کنیم، می‌توانید به او کمک کنید:
مراقبت از خود، برای بیماران اسکیزوفرنی اهمیت بسیاری دارد. این دسته از بیماران برای بهبود حالشان باید همیشه با پزشک و پرستار بخش روانی در ارتباط باشند و درباره روند درمان و مصرف داروها از آنها کمک بگیرند. آنها همچنین می‌توانند در انجمن‌های بیماران اسکیزوفرنی شرکت کنند؛ در این انجمن‌ها افرادی با تجربه‌های مشابه حضور دارند که می‌توانند به یکدیگر کمک کنند. شناسایی علائم (کم شدن اشتها، عصبانیت‌بی دلیل، از دست دادن تمرکز، …)، دوری از شرایط استرس‌زا، مدیریت هذیان‌ها و توهمات، رژیم غذایی مناسب و پر از میوه و سبزیجات، دوری از سیگار و انجام ورزش منظم (حداقل ۲۰ دقیقه پیاده‌روی در روز) بسیار کمک کننده هستند.
دیگر می‌دانیم که اختلال اسکیزوفرنی یک بیماری روانی است که توهم شنیداری و دیداری، هذیان، رفتار غیرطبیعی و پریشان، افسردگی و عدم‌کنترل احساسات از نشانه‌های بارز آن هستند. ژنتیک آسیب‌های مغزی و عوامل محیطی مانند شرایط سخت خانوادگی و کاری می‌توانند زمینه ایجاد این بیماری را فراهم کنند. بیماران شیزوفرنی معمولا با افکار و اقدامات خودکشی درگیر هستند؛ به همین دلیل طول عمرشان کمتر از دیگر افراد جامعه است. با وجود اینکه هنوز درمان قطعی برای این بیماری پیدا نشده است، اما به کمک روان پزشک می‌توان از تسریع روند بیماری پیشگیری و علائم را مدیریت کرد. این دسته از بیماران برای بازگشت به زندگی عادی به قرار گرفتن تحت نظر پزشک و حمایت اطرافیان نیاز دارند.
جواد آل حبیب
پایان*/
