نشانه‌های رفتاری وابستگی عاطفی در نوجوانان اغلب آشکارتر از نشانه‌های شناختی و هیجانی هستند و می‌توانند سرنخ‌های مهمی در تشخیص این وضعیت ارائه دهند
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه قرن، دکتر پریسا کربلایی حسنی درباره بررسی دقیق و متفاوت نشانه‌های وابستگی عاطفی در نوجوانان به خبرنگار اندیشه قرن گفت: دوران نوجوانی، عصری از تحولات بنیادین و تلاش برای یافتن هویت مستقل است. در این میان، روابط عاطفی با همسالان، دوستان صمیمی و گاه شریک عاطفی، نقش پررنگی در شکل‌گیری دنیای اجتماعی و عاطفی نوجوان ایفا می‌کند. با این حال، گاهی این روابط صمیمانه از مرز دلبستگی سالم فراتر رفته و به وابستگی عاطفی ناسالم تبدیل می‌شوند. تشخیص زودهنگام نشانه‌های این وابستگی، گامی حیاتی در جهت مداخله به موقع و پیشگیری از پیامدهای منفی آن بر سلامت روان و رشد فردی نوجوانان است. در حالی در این نوشتار قصد داریم با نگاهی دقیق و ، به کالبدشکافی رفتاری، شناختی و هیجانی نوجوانانی بپردازیم که در دام وابستگی عاطفی گرفتار شده‌اند. هدف ما، ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی برای والدین، مربیان و خود نوجوانان است تا بتوانند این نشانه‌ها را شناسایی کرده و در صورت لزوم، به دنبال کمک حرفه‌ای باشند.
نشانه‌های رفتاری وابستگی عاطفی در نوجوانان اغلب آشکارتر از نشانه‌های شناختی و هیجانی هستند و می‌توانند سرنخ‌های مهمی در تشخیص این وضعیت ارائه دهند:
_ نیاز افراطی به حضور و تایید فرد مورد علاقه: نوجوان وابسته به طور مداوم به دنبال حضور فیزیکی یا مجازی فرد مورد علاقه خود است. او ممکن است پیام‌های مکرر ارسال کند، تماس‌های بی‌وقفه برقرار کند و در صورت عدم پاسخ فوری، دچار اضطراب و ناراحتی شود. تایید و نظر فرد مورد علاقه برای او بسیار مهم است و تصمیمات و رفتارهای خود را بر اساس رضایت او تنظیم می‌کند.
_ ترس شدید از تنهایی و طرد شدن: سایه ترس از دست دادن رابطه همواره بر زندگی نوجوان وابسته سنگینی می‌کند. او ممکن است برای جلوگیری از طرد شدن، دست به رفتارهایی بزند که با ارزش‌ها و خواسته‌های او در تضاد است. این ترس می‌تواند منجر به حسادت‌های شدید و تلاش برای کنترل فرد مورد علاقه شود.
_ نادیده گرفتن نیازها و علایق شخصی: نوجوان وابسته به تدریج علایق، دوستان و فعالیت‌های مستقل خود را کنار می‌گذارد و تمام تمرکز خود را بر فرد مورد علاقه و خواسته‌های او معطوف می‌کند. هویت فردی او در رابطه با فرد دیگر تعریف می‌شود و بدون حضور او احساس پوچی و بی‌معنایی می‌کند.
_ وابستگی شدید در تصمیم‌گیری‌ها: نوجوان وابسته در تصمیم‌گیری‌های کوچک و بزرگ زندگی خود به شدت به نظر و تایید فرد مورد علاقه وابسته است. او ممکن است بدون مشورت با او حتی در مورد مسائل شخصی و مهم نیز اقدامی نکند و از عواقب احتمالی تصمیمات فرد مقابل نگران باشد.
_ حسادت و کنترل‌گری: ترس از دست دادن فرد مورد علاقه می‌تواند منجر به حسادت‌های غیرمنطقی و تلاش برای کنترل روابط و رفتارهای او شود. نوجوان ممکن است به طور مداوم شبکه‌های اجتماعی او را چک کند، از معاشرت او با دیگران ناراحت شود و سعی کند ارتباطات او را محدود کند. این رفتارها نه تنها رابطه را تخریب می‌کنند بلکه نشانه‌ای از ناامنی عمیق درونی هستند.
_ مشکل در گذر از پایان روابط: پایان دادن به یک رابطه برای هر کسی دشوار است، اما برای نوجوان وابسته، این تجربه می‌تواند بسیار دردناک و طاقت‌فرسا باشد. او ممکن است برای بازگرداندن رابطه تلاش‌های وسواس‌گونه انجام دهد، دچار افسردگی شدید شود و در پذیرش واقعیت ناتوان باشد.
_ تغییرات ناگهانی در رفتار و خلق و خو: خلق و خوی نوجوان وابسته به شدت تحت تاثیر وضعیت رابطه با فرد مورد علاقه قرار می‌گیرد. دریافت یک پیام مثبت می‌تواند او را شاد و پرانرژی کند، در حالی که یک بی‌توجهی کوچک می‌تواند منجر به غم و انزوا شود. این نوسانات خلقی شدید نشان‌دهنده عدم ثبات عاطفی و وابستگی به منبع بیرونی برای تنظیم احساسات است.
_ ایثارگری افراطی و تلاش برای راضی نگه داشتن: نوجوان وابسته ممکن است به طور مداوم در تلاش برای راضی نگه داشتن فرد مورد علاقه خود باشد و نیازها و خواسته‌های خود را نادیده بگیرد. او ممکن است برای جلوگیری از ناراحتی او، کارهایی انجام دهد که برخلاف میل باطنی‌اش است و در نهایت احساس نارضایتی و خشم فروخورده را تجربه کند.
وقتی ما جای من را می گیرد: بررسی دقیق و متفاوت نشانه‌های وابستگی عاطفی در نوجوانان از دیدگاه دکتر پریسا کربلایی حسنی
نشانه‌های شناختی وابستگی عاطفی اغلب درونی‌تر هستند اما تاثیر عمیقی بر رفتار و احساسات نوجوان دارند:
_ اشتغال ذهنی مداوم با فرد مورد علاقه: ذهن نوجوان وابسته به طور مداوم درگیر فکر کردن به فرد مورد علاقه، رفتارهای او، پیام‌های او و وضعیت رابطه است. این اشتغال ذهنی می‌تواند تمرکز بر تحصیل، فعالیت‌های روزمره و سایر جنبه‌های مهم زندگی را مختل کند.
_ ایده‌آل‌سازی فرد مورد علاقه: نوجوان وابسته ممکن است فرد مورد علاقه خود را به صورت غیرواقع‌بینانه ایده‌آل‌سازی کند و نقاط ضعف و نقص‌های او را نادیده بگیرد. این تصور غیرواقعی می‌تواند انتظارات نادرستی از رابطه ایجاد کند و منجر به سرخوردگی در آینده شود.
_ باورهای غیرمنطقی درباره رابطه: نوجوان وابسته ممکن است باورهای غیرمنطقی درباره رابطه داشته باشد، مانند اینکه “من بدون او نمی‌توانم زندگی کنم” یا “او تنها کسی است که مرا درک می‌کند.” این باورها می‌توانند احساس درماندگی و وابستگی را تشدید کنند.
_ مقایسه مداوم روابط خود با دیگران: نوجوان وابسته ممکن است به طور مداوم روابط خود را با روابط دیگران مقایسه کند و احساس ناامنی و ناکافی بودن داشته باشد. او ممکن است به دنبال تایید بیرونی برای ارزشمند بودن رابطه‌اش باشد.
_ احساس گناه و مسئولیت بیش از حد: نوجوان وابسته ممکن است احساس مسئولیت بیش از حدی در قبال خوشحالی و رضایت فرد مورد علاقه داشته باشد و در صورت بروز مشکل در رابطه، خود را مقصر بداند. این احساس گناه می‌تواند منجر به رفتارهای جبرانی ناسالم شود.
نشانه‌های هیجانی وابستگی عاطفی اغلب با شدت و نوسان زیاد همراه هستند:
_ اضطراب و ناامنی مداوم در رابطه: نوجوان وابسته به طور مداوم احساس اضطراب و ناامنی در رابطه دارد و نگران از دست دادن فرد مورد علاقه یا تغییر احساسات اوست. این اضطراب می‌تواند به شکل بی‌قراری، تحریک‌پذیری و مشکلات خواب بروز کند.
_ غم و اندوه شدید در صورت دوری یا بی‌توجهی: حتی دوری موقت یا یک بی‌توجهی کوچک از سوی فرد مورد علاقه می‌تواند منجر به احساس غم و اندوه شدید در نوجوان وابسته شود. این واکنش‌های هیجانی شدید نشان‌دهنده تنظیم هیجانی ضعیف و وابستگی به منبع بیرونی برای احساس خوب است.
_ احساس پوچی و بی‌معنایی بدون حضور فرد مورد علاقه: نوجوان وابسته ممکن است بدون حضور فرد مورد علاقه احساس پوچی، بی‌معنایی و فقدان انگیزه کند. هویت و احساس ارزشمندی او به حضور و تایید فرد دیگر گره خورده است.
_ نیاز شدید به تایید و پذیرش: نوجوان وابسته به شدت نیازمند تایید و پذیرش از سوی فرد مورد علاقه است و عزت نفس او به میزان توجه و محبتی که دریافت می‌کند، وابسته است. انتقاد یا عدم تایید می‌تواند منجر به احساس شدید بی‌ارزشی در او شود.
_ حسادت و خشم غیرقابل کنترل: حسادت در روابط انسانی امری طبیعی است، اما در وابستگی عاطفی، این حسادت می‌تواند به خشم غیرقابل کنترل و رفتارهای پرخاشگرانه تبدیل شود. نوجوان ممکن است در صورت احساس تهدید نسبت به رابطه‌اش، واکنش‌های تندی نشان دهد.
مهم است توجه داشته باشیم که برخی از این نشانه‌ها ممکن است در روابط سالم نیز به میزان کم وجود داشته باشند. تفاوت کلیدی در شدت، فراوانی و تاثیر این نشانه‌ها بر عملکرد روزمره و سلامت روان نوجوان است. وابستگی عاطفی زمانی نگران‌کننده است که این نشانه‌ها به طور مداوم وجود داشته باشند، باعث ناراحتی و اختلال در زندگی نوجوان شوند و استقلال و رشد فردی او را محدود کنند.
همچنین، نوع وابستگی عاطفی می‌تواند متفاوت باشد. برخی نوجوانان ممکن است به شدت به دوستان صمیمی خود وابسته شوند، در حالی که برخی دیگر وابستگی عاطفی شدیدی به شریک عاطفی خود نشان می‌دهند. در هر صورت، الگوهای رفتاری، شناختی و هیجانی مشابهی در پس این وابستگی‌ها وجود دارد.
شناخت نشانه‌های وابستگی عاطفی در نوجوانان، اولین قدم در جهت کمک به آن‌ها برای برقراری روابط سالم و متوازن است. این نشانه‌ها در سه حوزه رفتاری، شناختی و هیجانی بروز می‌کنند و می‌توانند تاثیرات منفی عمیقی بر زندگی نوجوان داشته باشند. والدین، مربیان و متخصصان بهداشت روان با آگاهی از این نشانه‌ها می‌توانند به موقع مداخله کرده و با ارائه حمایت و آموزش‌های لازم، نوجوانان را در مسیر کسب استقلال عاطفی و برقراری روابط سالم و رضایت‌بخش یاری رسانند. تاکید بر تقویت عزت نفس، آموزش مهارت‌های ارتباطی سالم، تشویق فردیت و استقلال، و در صورت لزوم، ارائه خدمات مشاوره‌ای تخصصی، می‌تواند نقش بسزایی در پیشگیری و مدیریت وابستگی عاطفی در این دوران حساس ایفا کند. به یاد داشته باشیم که هدف نهایی، توانمندسازی نوجوانان برای داشتن روابطی مبتنی بر احترام متقابل، اعتماد و استقلال عاطفی است، نه وابستگی ناسالم و طاقت‌فرسا.
پایان/*
.
