پس از ماه‌ها انتظار و بحث‌های متعدد میان مجلس و دولت درباره‌ی نحوه اجرای طرح کالابرگ الکترونیک، سرانجام مرحله پنجم این طرح از آبان ۱۴۰۴ آغاز شد. طبق اعلام رسمی سازمان برنامه و بودجه، منابع مالی لازم برای ۷ دهک اول جامعه تأمین شده و از این...
پس از ماه‌ها انتظار و بحث‌های متعدد میان مجلس و دولت درباره‌ی نحوه اجرای طرح کالابرگ الکترونیک، سرانجام مرحله پنجم این طرح از آبان ۱۴۰۴ آغاز شد. طبق اعلام رسمی سازمان برنامه و بودجه، منابع مالی لازم برای ۷ دهک اول جامعه تأمین شده و از این هفته، مبالغ حمایتی به‌صورت تدریجی به حساب خانوارها واریز خواهد شد.
در این مرحله، همچون دوره‌های پیشین، مبالغ ۵۰۰ و ۳۵۰ هزار تومانی برای دهک‌های پایین‌تر در نظر گرفته شده و تنها برای خرید کالاهای اساسی از فروشگاه‌های طرف قرارداد قابل استفاده است.
در ادامه، جزئیات مرحله پنجم کالابرگ، دهک‌های مشمول، زمان اجرا، میزان اعتبار، اهداف دولت و تحلیل اثرات اقتصادی این طرح را بررسی می‌کنیم.
بر اساس اعلام رسمی سیدحمید پورمحمدی رئیس سازمان برنامه و بودجه، مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک از ۱۵ آبان ۱۴۰۴ به‌صورت رسمی آغاز شده است.
پورمحمدی در حاشیه جلسه هیئت دولت گفت:”منابع مالی مرحله پنجم کالابرگ تأمین شده و تخصیص آن به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام شده است. توزیع اعتبار از دهک‌های پایین‌تر آغاز می‌شود و به‌تدریج دهک‌های چهارم تا هفتم نیز اضافه خواهند شد.”
طبق اعلام رسمی، در این مرحله، دهک‌های اول تا سوم ماهانه ۵۰۰ هزار تومان و دهک‌های چهارم تا هفتم ۳۵۰ هزار تومان اعتبار خرید کالاهای اساسی دریافت می‌کنند.
کالابرگ الکترونیک طرحی است که دولت برای حمایت مستقیم از خانوارها و کنترل تورم غذایی اجرا می‌کند. در این طرح، به‌جای پرداخت نقدی یارانه، اعتبار الکترونیکی به حساب یارانه‌ای سرپرست خانوار واریز می‌شود که تنها برای خرید کالاهای مشخص قابل استفاده است.
استفاده از کارت بانکی یارانه برای خرید کالا
عدم امکان برداشت نقدی اعتبار
ارائه ۹ قلم کالای اساسی با قیمت مصوب
خرید از فروشگاه‌های زنجیره‌ای منتخب مانند اتکا، رفاه، افق کوروش و جانبو
دولت تصمیم گرفته است در این مرحله، ۷ دهک اول درآمدی کشور را مشمول طرح کند.
این دهک‌ها شامل خانواده‌هایی هستند که درآمد سرانه آن‌ها کمتر از متوسط جامعه است.
| دهک | مبلغ ماهانه (تومان) | نوع استفاده |
|---|---|---|
| دهک‌های ۱ تا ۳ | ۵۰۰,۰۰۰ | خرید کالاهای اساسی |
| دهک‌های ۴ تا ۷ | ۳۵۰,۰۰۰ | خرید کالاهای اساسی |
| دهک‌های ۸ تا ۱۰ | مشمول نیستند | — |
در مرحله پنجم کالابرگ، دولت لیست کالاهای اساسی را به‌روزرسانی کرده است. این کالاها با قیمت تثبیت‌شده دولتی در فروشگاه‌های منتخب عرضه می‌شوند.
برنج ایرانی
روغن خوراکی
مرغ گرم
تخم‌مرغ
قند و شکر
ماکارونی
لبنیات (شیر، پنیر، ماست)
حبوبات (عدس، لوبیا، نخود)
گوشت سفید و ماهی
به گفته‌ی سخنگوی دولت، احتمال افزوده شدن کالاهای پروتئینی مانند گوشت بوقلمون و بلدرچین در ماه‌های آینده نیز وجود دارد.
استفاده از کالابرگ بسیار ساده است. سرپرست خانوار می‌تواند با کارت بانکی یارانه خود در فروشگاه‌های دارای دستگاه «کالابرگ‌خوان» خرید کند.
در هنگام خرید، مبلغ کالا از اعتبار کالابرگ کسر شده و در صورت کمبود، می‌توان مابقی مبلغ را نقدی پرداخت کرد.
همچنین کاربران می‌توانند از طریق اپلیکیشن “شاداب” یا سامانه https://kala.gift موجودی خود را مشاهده کنند.
بر اساس اعلام وزارت رفاه، واریز اعتبار مرحله پنجم کالابرگ به‌صورت تدریجی انجام می‌شود:
| دهک خانوار | تاریخ واریز اعتبار | مبلغ (تومان) |
|---|---|---|
| دهک ۱ تا ۳ | از ۱۶ آبان ۱۴۰۴ | ۵۰۰,۰۰۰ |
| دهک ۴ تا ۵ | از ۲۰ آبان ۱۴۰۴ | ۳۵۰,۰۰۰ |
| دهک ۶ تا ۷ | از ۲۵ آبان ۱۴۰۴ | ۳۵۰,۰۰۰ |
دولت با اجرای طرح کالابرگ الکترونیک به دنبال چند هدف اساسی است:
حمایت هدفمند از دهک‌های کم‌درآمد
جلوگیری از هدررفت منابع یارانه‌ای
تضمین امنیت غذایی خانوارها
کاهش اثر تورم بر کالاهای خوراکی
افزایش شفافیت مالی در پرداخت یارانه‌ها
به گفته‌ی فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت:”کالابرگ ابزاری است برای تثبیت قیمت کالاهای ضروری و کنترل فشار تورمی بر خانوارها، به‌ویژه در شرایط تحریم و نوسانات ارزی.”
تحلیلگران اقتصادی معتقدند اجرای مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک باعث کاهش نوسانات بازار کالاهای اساسی و افزایش رضایت عمومی دهک‌های پایین خواهد شد.
از سوی دیگر، این سیاست به دولت کمک می‌کند که یارانه‌ها را هدفمندتر و بدون تورم‌زایی توزیع کند.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در صورت تداوم این طرح، حدود ۴۰ درصد از هزینه‌های غذایی خانوارهای دهک‌های پایین‌تر کاهش می‌یابد.
با وجود اهداف مثبت، برخی کارشناسان به چالش‌های اجرایی طرح اشاره کرده‌اند:
کمبود فروشگاه‌های مجهز به دستگاه کالابرگ‌خوان در مناطق روستایی
ضعف اطلاع‌رسانی درباره نحوه استفاده
محدودیت در تنوع کالاها
تأخیر در شارژ اعتبار برخی خانوارها
با این حال، وزارت رفاه وعده داده است که با توسعه زیرساخت‌های دیجیتال، مشکلات فنی تا پایان سال برطرف خواهد شد.
نمایندگان مجلس از آغاز مرحله پنجم استقبال کرده‌اند و خواستار افزایش تدریجی مبلغ اعتبار در مراحل بعدی شده‌اند.
در مقابل، برخی شهروندان در شبکه‌های اجتماعی خواستار قابلیت برداشت نقدی بخشی از اعتبار شده‌اند تا بتوانند در مواقع ضروری از آن استفاده کنند.
به نظر می‌رسد دولت قصد دارد طرح کالابرگ الکترونیک را به‌صورت پایدار و ملی ادامه دهد. در صورت موفقیت این طرح، احتمال جایگزینی کامل آن با یارانه نقدی در سال ۱۴۰۵ وجود دارد.
کالابرگ در واقع نسخه مدرن کوپن دهه ۶۰ است که با فناوری دیجیتال، هدفمندتر و سریع‌تر اجرا می‌شود.
مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک با هدف حمایت از معیشت مردم و کنترل تورم در آبان ۱۴۰۴ آغاز شد.
با تخصیص منابع مالی به ۷ دهک و توزیع اعتبار در قالب خرید کالاهای اساسی، دولت گام مهمی برای بهبود وضعیت اقتصادی خانوارهای کم‌درآمد برداشته است.
ادامه موفق این طرح، می‌تواند به اصلاح نظام یارانه‌ای و پایداری امنیت غذایی در کشور کمک کند.
خبرگزاری دانشجو (daneshjonews.ir)
جهان صنعت نیوز (jahansanatnews.ir)
ایرنا (irna.ir)
ایسنا (isna.ir)
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (mcls.gov.ir)
