تربیت جنسی، فرایندی ساده، تدریجی، و قابل انجام در دل زندگی روزمره است. نیازی به کتاب‌های پیچیده، سخنرانی یا جلسات خاص ندارد. کودکی که در خانه‌ای امن، آزادانه درباره بدنش صحبت کرده، در برابر آزار، سوءاستفاده، شرم، و روابط ناسالم بسیار ای...
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه قرن، دکتر پریسا کربلایی حسنی درباره تربیت جنسی کودکان به والدین و مربیان اینگونه به خبرنگار اندیشه قرن توضیح می دهد: صحبت درباره مسائل جنسی با کودکان، برای بسیاری از والدین یکی از دشوارترین وظایف تربیتی است. خجالت، ترس از گفتن «زیادی»، یا نداشتن الگوی درست باعث می‌شود بسیاری از والدین این موضوع مهم را یا کاملاً نادیده بگیرند یا آن را به تأخیر بیندازند؛ در حالی که آموزش جنسیِ متناسب با سن، یکی از ضروری‌ترین بخش‌های تربیت کودک است.
اگر ما با فرزندمان درباره بدن، مرزهای شخصی، احساسات و حریم خصوصی صحبت نکنیم، دیگران این کار را خواهند کرد؛ گاهی با اطلاعات نادرست، گاهی با نیت‌های نادرست، و گاهی با نتایجی جبران‌ناپذیر.
در این مطلب، به زبان ساده و علمی بررسی می‌کنیم که تربیت جنسی چیست، چرا مهم است، در هر سن چه چیزی باید گفته شود، و چطور بدون خجالت این گفت‌وگو را آغاز کنیم.
آموزش جنسی از کودکی به معنای آموزش رابطه جنسی نیست؛ بلکه شامل مفاهیمی مثل:
آشنایی با بدن خود
تفاوت بدن دخترها و پسرها
نام‌گذاری درست اندام‌های بدن
یادگیری «نه» گفتن
درک حریم خصوصی و محافظت از خود
بیان احساسات و مرزها
تربیت جنسی صحیح، کودک را:
از خطرات آزار جنسی محافظت می‌کند
به او اعتماد به نفس و آگاهی می‌دهد
از احساس شرم بی‌دلیل درباره بدن جلوگیری می‌کند
توانایی «نه گفتن» و اطلاع‌رسانی درباره تعرض را افزایش می‌دهد
زمینه‌ای سالم برای رشد هویت جنسی در نوجوانی و بزرگسالی می‌سازد
تربیت جنسی کودکان بدون خجالت؛ چطور با فرزندم درباره بدنش صحبت کنم؟ دکتر پریسا کربلایی حسنی پاسخ می دهد
بیشتر ما با فرهنگی بزرگ شده‌ایم که صحبت از مسائل جنسی «تابو» محسوب می‌شد. هیچ‌کس با ما درباره بدن‌مان صحبت نکرد، نام اندام‌های جنسی با کلمات رمزگونه یا خنده‌دار گفته می‌شد، و سکوت یا خشم، پاسخ والدین به کنجکاوی‌های طبیعی ما بود.
در نتیجه، وقتی خودمان والد می‌شویم، با همان خجالت و ترس به موضوع نگاه می‌کنیم. اما زمان آن رسیده که این چرخه را بشکنیم. تربیت جنسی، نه‌تنها مضر نیست، بلکه نوعی واکسیناسیون روانی و جسمی است که کودک را در برابر خطرهای بزرگ آینده ایمن می‌کند.
تربیت جنسی فرایندی تدریجی است. لازم نیست یکباره همه چیز را بگویید. کافی‌ست متناسب با سن، اطلاعات ساده، واقعی و بدون قضاوت در اختیار فرزندتان قرار دهید:
۱. ۳ تا ۵ سال
_ آموزش نام صحیح اندام‌ها (مثلاً آلت تناسلی، واژن، سینه، باسن)
_ آموزش این‌که بدن من متعلق به خودم است
_ یادگیری حریم خصوصی (مثلاً این‌که کسی بدون اجازه نباید او را لمس کند)
_ آموزش این‌که «لباس زیر» ناحیه خصوصی بدن است و کسی نباید آن را ببیند یا لمس کند، مگر در موارد خاص (مثل معاینه پزشکی با حضور والدین)
مثال ساده:
«بدن تو خیلی خاص و قشنگه. بعضی قسمت‌ها فقط مخصوص خودتن. بهش می‌گیم بخش‌های خصوصی. کسی حق نداره بدون اجازه بهشون نگاه کنه یا دست بزنه.»
۲. ۶ تا ۹ سال
_ شناخت بیشتر تفاوت بدن دخترها و پسرها
_ آشنایی با مفهوم بارداری و تولد (به‌زبان کودکانه)
_ آموزش لمس خوب، لمس بد، لمس گیج‌کننده
^ تقویت توانایی «نه گفتن» و «کمک خواستن»
مثال ساده:
«اگه کسی حتی کسی که می‌شناسی، کاری کرد که ناراحتت کرد یا نمی‌خواستی، باید حتماً به من یا یک بزرگ‌تر مورد اعتماد بگی. تو هیچ وقت مقصر نیستی.»
۳. ۱۰ تا ۱۲ سال
_ توضیح ابتدایی درباره بلوغ، تغییرات بدن، قاعدگی، نعوظ
_ اهمیت بهداشت جنسی (دوش گرفتن، مراقبت از بدن، لباس زیر)
_ درک احساسات و علایق جنسی به‌عنوان بخشی طبیعی از رشد
_ آموزش استفاده مسئولانه از موبایل، اینترنت و فضای مجازی
جمله پیشنهادی:
«همه وقتی بزرگ‌تر می‌شن، بدن‌شون تغییر می‌کنه. ممکنه احساساتی سراغت بیاد که جدیدن. اینا طبیعیه و دلیلی برای خجالت نیست.»
بسیاری از گفت‌وگوهای جنسی از سوالی ساده آغاز می‌شوند. مثلاً:
«من از کجا اومدم؟»
«اون بچه چجوری رفت توی شکم مامانش؟»
«چرا فلان بازیگر اونطوری لباس پوشیده؟»
پاسخ را نه طفره بروید، نه بیش‌ازحد پیچیده کنید، نه کودک را به خاطر پرسشش خجالت‌زده کنید. همیشه بپرسید:
_ «به نظرت چرا این سوال برات پیش اومده؟»
_ «می‌خوای برات ساده توضیح بدم؟»
_ «دوست داری درباره‌ش با هم کتاب بخونیم؟»
هر وقت نمی‌دانستید چه بگویید، مشکلی نیست. می‌توانید بگویید:
«سوال خوبی پرسیدی. اجازه بده مطمئن بشم درست‌ترین جوابو بهت می‌دم. بعداً با هم دربارش حرف می‌زنیم.»
کودک باید یاد بگیرد:
بدنش متعلق به خودش است
«نه گفتن» به لمس‌های ناراحت‌کننده هیچ اشکالی ندارد، حتی اگر از طرف افراد بزرگ‌تر باشد
درباره هر چیزی که ناراحتش کرد، می‌تواند با شما صحبت کند
احساساتش محترم است، حتی اگر درک نشود
بازی‌هایی مثل نقش‌آفرینی، نقاشی بدن، و قصه‌گویی می‌توانند ابزارهای مناسبی برای گفت‌وگو درباره بدن و حریم شخصی باشند.
_ استفاده از نام‌های مبهم یا خنده‌دار برای اندام‌های جنسی
_ ترساندن کودک از بدن یا کنجکاوی جنسی («این کار بده»، «دست نزن مریض می‌شی»)
_ مسخره کردن یا خجالت دادن کودک برای سوال‌ها یا رفتارهایش
_ انتظار رفتار بزرگسالانه از کودک درک‌نشده
_ نادیده گرفتن استفاده کودک از موبایل، اینترنت، یا بازی‌های آنلاین بدون آموزش جنسی
وقتی درباره بدن، احساسات، حریم شخصی، بلوغ و جنسیت با کودک‌مان صحبت می‌کنیم، در واقع به او کمک می‌کنیم:
خودش را بهتر بشناسد
بتواند از خودش مراقبت کند
از بدنش خجالت نکشد
در آینده روابط سالم‌تر و آگاهانه‌تری بسازد
تربیت جنسی، فرایندی ساده، تدریجی، و قابل انجام در دل زندگی روزمره است. نیازی به کتاب‌های پیچیده، سخنرانی یا جلسات خاص ندارد. فقط کافی‌ست:
اطلاعات متناسب با سن کودک بدهید
صادق، مهربان و بی‌قضاوت باشید
از سوالات ساده نترسید
از فرصت‌های روزمره برای گفت‌وگو استفاده کنید
کودکی که در خانه‌ای امن، آزادانه درباره بدنش صحبت کرده، در برابر آزار، سوءاستفاده، شرم، و روابط ناسالم بسیار ایمن‌تر خواهد بود.
پایان/*
.
