در یک اقدام استثنایی، فضانوردان در حال برداشت تربچه تازه در فضا هستند، تلاشی که میتواند برای تولید مواد غذایی کاشتنی در ماموریتهای طولانی مدت به ماه و مریخ هم مؤثر باشد. انگار بشر در حال تکرار یک تجربه دیرین است. هزاران سال از زمانی که انسانهای اولیه در جستوجوی غذا، زمین را درنوردیدند میگذرد. اگرچه بخشی از این انسانها کوچروی را ترجیح دادند، اما بسیاری دیگر یکجانشینی را انتخاب کردند و از طریق ساخت ابزار و کاشت و برداشت، محصولات غذایی مورد نیاز را تامین و بقای خود را تضمین کردند. از مدتها پیش، فکر کاشت و برداشت محصولات کشاورزی بهصورت گلخانهای و در یک محیط کنترل شده در فضا (بهعنوان مثال مریخ) و بهطور خاص ایستگاه فضایی بینالمللی مطرح شده بود.
هدف از این طرح، تامین غذای تازه برای فضانوردان و حملونقل کمتر بار در مسیر زمین و ایستگاه فضایی بینالمللی عنوان شده بود. اما یکی از نکات بسیار مهم این بود که ارزش غذایی این محصولات که در فضا رشد کردهاند تا چه حد دارای همان ارزش غذایی محصولات زمینی هستند.
۲۰ تربچه در گرانش صفر
کیت روبینز، مهندس پرواز ناسا، ۲۰ گیاه تربچه را که در زیستگاه پیشرفته گیاهی (APH) ایستگاه فضایی رشد کرده بودند، از محل کاشت بیرون کشید و آنها را در ورقههای فویل ذخیرهسازی و بسته بندی کرد تا به زمین فرستاده شوند. به گفته ناسا، تربچه جدیدترین محصولی است که در گرانش صفر با موفقیت رشد میکند و برداشت میشود. پیش از این، نوعی کاهوی قرمز، کاهوی سبز، کلم چینی، عدس و خردل کشت شده بود.
“کیت روبینز” (Kate Rubins)، فضانورد ناسا و مهندس پرواز ماموریت “اکسپدیشن ۶۴”، گیاهان تربچه را که برای آزمایشی موسوم به” Plant Habitat-۰۲” در حال رشد است، بررسی میکند. هدف از انجام این آزمایش بررسی این موضوع است که رشد گیاهان در محیط منحصر به فرد فضا چگونه است. علاوه بر آن فضانوردان به بررسی طعم و مواد مغذی گیاه نیز میپردازند.
ماموریت اکسپدیشن ۶۴، ۶۴ اُمین اعزام طولانی مدت به ایستگاه فضایی بینالمللی است. این ماموریت که شامل سه سرنشین بود ساعت ۱:۴۵ بامداد ۱۴ اکتبر سال ۲۰۲۰ به وقت منطقه زمانی شرقی و ۹:۱۵ به وقت تهران سوار بر موشک سایوز MS-۱۷ به سوی فضا پرتاب شد.
بنابر برنامهریزیها قرار است این مأموریت در تاریخ ۱۸ آوریل ۲۰۲۱ با جداشدن موشک سایوز MS-۱۷ به پایان برسد. در ماموریت ۱۴ اکتبر سه فضانورد به نامهای”سرجی ریجیکوف” (Sergey Ryzhikov) و “سرجی راد سرجوکوف” (Sergey Kud-Sverchkov) از سازمان فضایی فدرال روسیه و “کاتلین/کیت روبینز” (Kathleen Rubins) از ناسا به ایستگاه فضایی بینالمللی رفتند.
نیکول دوفور، مدیر برنامه زیستگاه پیشرفته گیاهی در مرکز فضایی کندی ناسا میگوید: من از ابتدای کار در APH هر وقت میتوانستیم محصول جدیدی را پرورش دهیم، بینهایت لذت میبردم. زیرا آنچه ما میآموزیم به ناسا کمک میکند تا فضانوردان را با خیال راحت به مریخ بفرستد و آنها را با خیال راحت بازگرداند.
غذا برای ماموریتهای فضایی آینده
دانشمندان مرکز فضایی کندی قرار است تربچههای رشد کرده در فضا را با آنچه در زمین کشت شده مقایسه و مواد معدنی و مغذی مورد نیاز فضانوردان را بررسی کنند. به این ترتیب آنها درمییابند که فضانوردان با استفاده از این محصولات میتوانند برای سفرهای طولانیتر آمادگی داشته باشند یا نه.
این در حالی است که فضانوردان آزمایش کاشت تربچه را در آسمان تکرار میکنند. آنها دوباره بذر تربچه را میکارند و آن را برداشت میکنند تا دادههای بیشتری در اختیار دانشمندان قرار بگیرد.
تربچهها با زمان کشت کوتاهی که دارند (۲۷ روز)، مزیتی بالقوه بهعنوان منبع غذایی فضانوردان آینده که در سالهای بعد مأموریتهای ژرف فضایی را آغاز میکنند، به شمار میروند.
کارل هاسنشتاین، استاد زیست شناسی دانشگاه لوئیزیانا و پژوهشگر اصلی این پروژه میگوید: تربچهها بهدلیل شکل حبابی و حساس خود، امکان پژوهشهای بیشتری را برای ما فراهم میکنند.
به گفته هاسنشتاین، دانشمندان اثرات دی اکسید کربن بر تربچه و همچنین نحوه جذب و توزیع مواد معدنی از طریق سبزیها را تجزیه و تحلیل میکنند.
فضانوردان تاکنون ۱۵ نوع گیاه مختلف را در ایستگاه بینالمللی پرورش دادهاند، ازجمله ۸ نوع مختلف از سبزیهای برگی مانند کاهو و کلم. ناسا هم پیش از این، بیش از ۱۰۰ محصول را در زمین آزمایش کرده تا بهترین انواع را برای آزمایش در فضا انتخاب کند.
فضانوردان در گذشته سبزیجات دیگر از جمله کاهو، کلم و خردل را پرورش دادهاند. برخی از گیاهان پرورشی در نهایت توسط فضانوردان مصرف میشوند و برخی دیگر نیز برای تحلیل به زمین فرستاده میشوند. ناسا میگوید ۲۷ روز طول کشیده تا تربچهها برسند و تایم لپس زیر را برای نمایش رویش آنها منتشر کرده است:
ناسا میخواهد با رشد گیاهان و سبزیجات در فضا مسیر را برای فراهم کردن غذای تازه برای فضانوردان مأموریتهای طولانی مثل مأموریت به مریخ و ماه هموار کند. غذاهای فضانوردان اغلب خشک و یخ زده هستند و مصرف طولانی مدت آنها در سفرهای طولانی ناخوشایند خواهد بود، بنابراین محققان با راهکارهای مختلف مثل گوشت مصنوعی یا پرورش سبزیجات به دنبال ارائه غذاهای بهتر هستند./برترین ها