به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه قرن، آبان‌ماه برای بازار ارز، ماهی بود که در آن «نوسان هدایت‌شده»، «تقاضای احتیاطیِ پراکنده»، و «کنترل پررنگ بازارساز» سه محور اصلی رفتار قیمت‌ها را تشکیل دادند. هرچند دلار آزاد و نرخ‌های مرزی در روز‌های ابتدایی ماه تمایل بیشتری به نوسان صعودی از خود نشان دادند، اما در ادامه، ترکیبی از عرضه‌های هدفمند، سیگنال‌های سیاسی و کنترل نرخ حواله درهم باعث شد دامنه نوسان در بازه‌ای محدود قفل بماند. در نتیجه، بازدهی نهایی بازار ارز در آبان‌ماه نسبتاً مثبت، اما کم‌رمق و تحت‌تأثیر مداخلات سیاست‌گذار بود.

بازار ارز در آبان‌ماه تحت‌تأثیر مجموعه‌ای از عوامل سیاسی، مدیریتی و انتظارات قیمتی، نوسان‌هایی قابل توجه را تجربه کرد. دلار آزاد در ابتدای ماه با نرخ ۱۰۸ هزار و ۹۰۰ تومان معامله شد و چند روز بعد با کاهش فشار تقاضا و مداخله بازارساز تا سطح ۱۰۶ هزار و ۷۵۰ تومان عقب نشست؛ سطحی که پایین‌ترین نرخ ثبت‌شده در این ماه بود. وضعیت در هفته سوم تغییر کرد و از سه‌شنبه همان هفته روند صعودی با عبور نرخ از محدوده تثبیتی آغاز شد و تا پایان هفته به ۱۱۳ هزار تومان رسید. نقطه اوج آبان در بیست‌ونهم آبان و هم‌زمان با تحولات مربوط به جلسات شورای حکام ثبت شد؛ زمانی که دلار آزاد به ۱۱۴ هزار و ۳۰۰ تومان رسید و بالاترین نرخ ماه را ثبت کرد.

در بخش بازدهی نیز هر سه شاخص اصلی بازار ارز رشد را ثبت کردند. دلار آزاد با حرکت از ۱۰۸،۹۰۰ تومان به ۱۱۴،۳۰۰ تومان، افزایش ۴.۹۶ درصدی را تجربه کرد و این رشد عمدتاً پس از نیمه دوم ماه شکل گرفت.

دلار هرات نیز با آغاز در سطح ۱۰۸،۱۰۰ تومان و پایان در ۱۱۲،۴۰۰ تومان، بازده ۳.۹۸ درصد را به ثبت رساند و مسیر آن در نهایت با روند بازار آزاد هماهنگ شد.

درهم امارات نیز از ۳۰ هزار تومان در ابتدای ماه به ۳۱ هزار و ۳۰۰ تومان در پایان رسید و افزایش ۴.۳۳ درصدی را نشان داد، که بیانگر تقویت تقاضا در بازار حواله بود. مجموعه این داده‌ها نشان می‌دهد ساختار نوسان بازار در آبان ماه ابتدا با محدودیت قیمتی همراه بوده و سپس تحت‌تأثیر اخبار سیاسی و انتظارات تورمی وارد مسیر افزایشی شده است.

هفته اول آبان؛ جهش ابتدایی دلار و ثبت کف ماه

هفته نخست آبان پرنوسان‌ترین هفته ماه بود. دلار آزاد در همان روز اول با رشد هیجانی تا سقف ۱۰۹ هزار و ۳۵۰ تومان بالا رفت و یکی از بالاترین نرخ‌های ابتدای ماه را ثبت کرد. این افزایش اولیه عمدتاً ناشی از ورود تقاضای احتیاطی، فضای نااطمینانی پیرامون مسائل منطقه‌ای و بازگشایی بازار پس از دوره‌ای از سکوت نسبی بود.

اما این روند پایدار نماند و سوم آبان به نقطه بازگشت تبدیل شد؛ روزی که دلار آزاد با فشار عرضه و کاهش هیجان سفته‌بازانه به ۱۰۶ هزار و ۷۵۰ تومان سقوط کرد. این کف، کمترین نرخ ثبت‌شده در کل آبان بود. دلار هرات نیز هم‌زمان تا محدوده ۱۰۵ هزار و ۸۵۰ تومان عقب نشست و درهم امارات به ۲۹ هزار و ۲۵۰ تومان رسید. این ریزش ناگهانی بیش از آنکه به یک عامل بنیادی وابسته باشد، نتیجه تخلیه هیجان روز‌های اول، فشار عرضه توسط بازارساز و مداخله مستقیم برای تثبیت قیمت‌ها در بازه‌ای پایین‌تر بود.

پس از این کاهش، بازار وارد فاز نوسان محدود شد. از روز چهارم تا هفتم آبان، دلار آزاد میان ۱۰۷ تا ۱۰۸ هزار تومان در رفت‌وبرگشت بود و نرخ‌های روزانه تفاوت زیادی با یکدیگر نداشتند. این مرحله، دوره تثبیت پس از ریزش بود و بازار تلاش کرد در این محدوده یک تعادل موقت بسازد. در پایان هفته اول، دلار روی سطح ۱۰۷ هزار تومان آرام گرفت و به استقبال هفته‌ای رفت که آرامش ظاهری آن، تنها مقدمه‌ای برای دوره‌ای از دامنه‌گیری شدید بود.

هفته دوم آبان؛ خواب مصنوعی، دامنه‌گیری هدفمند و قفل شدن بازار ارز در محدوده ۱۰۷ تا ۱۰۸ هزار تومان

هفته دوم آبان یکی از آرام‌ترین دوره‌های قیمتی در ماه‌های اخیر بود. در این هفته، بازارساز با بهره‌گیری از ابزار‌های عرضه، مدیریت معاملات و کنترل کانال‌های غیررسمی، دامنه نوسان را به محدوده ۱۰۷ تا ۱۰۸ هزار تومان محدود کرد. دلار آزاد تقریباً تمام روز‌های این هفته را با تغییراتی کمتر از چند صد تومان پشت سر گذاشت.

در این میان، تنها روزی که از رفتار یکنواخت هفته فاصله گرفت، دهم آبان بود؛ روزی که دلار آزاد از سطح ۱۰۷ هزار تومان به ۱۰۸ هزار و ۲۹۰ تومان رفت و برای مدتی در این سطح تثبیت شد. این حرکت نه ناشی از یک روند صعودی جدی، بلکه حاصل برخی شایعات درباره احتمال تغییرات سیاستی و نیز افزایش موقت تقاضای احتیاطی بود. با این حال، بازار خیلی زود دوباره به دامنه قبلی بازگشت.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این هفته، یکسان بودن نرخ باز و بسته شدن دلار در برخی روز‌ها بود؛ از جمله یازدهم آبان که دلار دقیقاً در ۱۰۸ هزار و ۳۰۰ تومان باز شد و در همان رقم بسته شد. این رفتار نشان‌دهنده تسلط کامل بازارساز بر جریان عرضه بود. دلار هرات نیز این هفته را عمدتاً در محدوده ۱۰۷ هزار تومان سپری کرد و درهم امارات نیز در بازه ۲۹ هزار و ۵۰۰ تا ۲۹ هزار و ۷۰۰ تومان آرام بود.

هفته دوم عملاً دوره‌ای از «خواب مصنوعی» بازار بود؛ دوره‌ای که قیمت‌ها کنترل شده بودند و بازار هیچ انرژی‌ای برای صعود یا نزول نداشت. اما در زیر پوست این سکون، انرژی نوسانی جمع می‌شد که تنها منتظر یک جرقه بود تا مسیر ماه را تغییر دهد.

هفته سوم آبان؛ پایان رکود، آغاز جهش دلار و خروج از دامنه ۱۰۷ هزار تومانی

هفته سوم آبان نقطه آغاز حرکت اصلی ماه بود؛ اما برخلاف تصور، این حرکت از ابتدای هفته شروع نشد. دو روز نخست هفته ادامه همان الگوی خواب مصنوعی بود و دلار آزاد میان ۱۰۷ تا ۱۰۸ هزار تومان نوسان بسیار محدودی داشت.

اما سه‌شنبه هفته سوم نقطه تحول بازار بود؛ روزی که کنترل بازارساز برای نخستین‌بار پس از دو هفته تضعیف شد و بازار با سرعت از دامنه محدود قبلی جدا شد. دلار آزاد که در سطح ۱۰۷ هزار تومان قرار داشت، با یک حرکت مشخص وارد ۱۰۹ هزار تومان شد و خروج خود از دامنه تثبیتی را اعلام کرد.

این جهش، آغاز یک روند صعودی سه‌روزه بود. در چهارشنبه و پنج‌شنبه همین هفته، دلار آزاد صعود خود را ادامه داد و نهایتاً در آخر هفته سوم به سقف ۱۱۳ هزار تومان رسید. این صعود از سه جهت اهمیت داشت؛ بازارساز که در دو هفته نخست با عرضه هدفمند قیمت را کنترل می‌کرد، در هفته سوم با کاهش شدت عرضه، بازار را برای اولین‌بار پس از نیمه اول ماه در وضعیت آزاد قرار داد.

خبر‌های مربوط به بحث سه‌نرخی شدن بنزین، فشار بودجه‌ای دولت و احتمال اصلاحات قیمتی به‌سرعت انتظارات تورمی را تقویت کرد. این اخبار بازار را متقاعد کرد که قیمت‌های فعلی نمی‌توانند پایدار بمانند.

در همین دوره، اخبار ضدونقیض درمورد مذاکرات و تحرکات دیپلماتیک منطقه‌ای باعث شد رفتار سرمایه‌گذاران به سمت سناریو‌های احتیاطی تغییر کند. دلار هرات نیز در این هفته تلاش کرد دوباره وارد کانال ۱۱۲ هزار تومان شود و درهم امارات به سطح ۳۱ هزار تومان نزدیک شد؛ هر دو این رفتار‌ها سیگنال صعودی قدرتمندی برای بازار تهران بودند.

هفته سوم آبان، از منظر بازدهی، نقطه چرخش ماه بود. جهش سه‌روزه از ۱۰۷ هزار تومان تا ۱۱۳ هزار تومان، ساختار ماه را تغییر داد و زمینه را برای رویداد‌های هفته پایانی فراهم کرد.

هفته چهارم آبان؛ اوج‌گیری سیاسی، نقش شورای حکام و ثبت سقف دلار

هفته آخر آبان دوره‌ای بود که در آن ترکیبی از عوامل سیاسی، مدیریتی و تورمی دست به دست هم دادند و بازار را به بالاترین نرخ ماه رساندند. دلار آزاد در ابتدای هفته روی ۱۱۲ تا ۱۱۳ هزار تومان تثبیت شده بود؛ یعنی دقیقاً ادامه حرکت صعودی هفته سوم.

اما نقطه اوج این هفته و کل ماه، بیست‌ونهم آبان بود؛ روزی که بازار تحت تأثیر بحث‌ها و فضای تنش‌آلود مربوط به جلسات شورای حکام آژانس قرار گرفت. نگرانی از احتمال صدور قطعنامه یا پاسخ‌های سخت‌گیرانه، به‌سرعت وارد انتظارات بازار شد و تقاضای احتیاطی را افزایش داد. نتیجه این فضا، عبور دلار از مقاومت‌های قبلی و رسیدن به ۱۱۴ هزار و ۳۰۰ تومان بود؛ رقمی که به‌عنوان سقف آبان‌ماه ثبت شد.

دلار هرات نیز در این روز به ۱۱۲ هزار و ۴۰۰ تومان رسید و درهم امارات وارد ۳۱ هزار و ۳۰۰ تومان شد؛ هر دو بازار مرزی هم‌زمان حرکت بازار تهران را تأیید کردند.

هفته چهارم نشان‌دهنده مرحله‌ای از ماه بود که بازارساز برخلاف دو هفته اول، ترجیح داد شدت مداخله را کاهش دهد و اجازه دهد بازار در محدوده‌های جدید تعادل پیدا کند. از نظر معامله‌گران، هم‌زمانی افزایش آرام نرخ‌های رسمی با رشد بازار آزاد، پیام روشنی داشت: سیاست‌گذار قصد ندارد در برابر کانال‌های جدید مقاومت شدید نشان دهد؟

جمع‌بندی آبان و پیش‌بینی بازار ارز در آذر

بازار ارزدر آبان‌ماه ترکیبی از سه فاز مشخص را پشت سر گذاشت: جهش ابتدایی، رکود دامنه‌ای و صعود انتهایی. دلار آزاد با شروع در سطح ۱۰۸،۹۰۰ تومان و پایان در ۱۱۴،۳۰۰ تومان، ماه را با بازدهی مثبت و ثبت سقف در ۲۹ آبان پشت سر گذاشت؛ سقفی که تحت‌تأثیر فضای سیاسی ناشی از جلسات شورای حکام و هم‌زمانی آن با افزایش انتظارات تورمی رقم خورد.

در این ماه نقش بازارساز بیش از همیشه تعیین‌کننده بود؛ ابتدا با کنترل شدید دامنه نوسان و ایجاد «خواب مصنوعی» در بازه ۱۰۷ تا ۱۰۸ هزار تومان، و سپس با کاهش مداخله در هفته سوم و چهارم که به فعال شدن انرژی انباشته بازار و جهش تا محدوده ۱۱۴ هزار تومان انجامید. بازار‌های مرزی نیز هم‌مسیر بازار تهران حرکت کردند و درهم امارات با رسیدن به ۳۱،۳۰۰ تومان سیگنال صعودی خود را تثبیت کرد.

چشم‌انداز بازار ارز در آذر ماه

با ورود به آذرماه، چشم‌انداز بازار ارز بیش از هرچیز به سیگنال‌های سیاسی و بودجه‌ای وابسته است. از یک سو، فشار انتظارات تورمی ناشی از بحث‌های مرتبط با بودجه سال آینده، سیاست‌های قیمتی به‌ویژه در حوزه انرژی، و سناریو‌های کسری بودجه می‌تواند تمایل بازار به حرکت در سطوح بالاتر را افزایش دهد.

از سوی دیگر، اگر فضای سیاسی پس از جلسات شورای حکام به سمت تنش کمتر حرکت کند و بازارساز سیاست کنترل هدفمند را از سر بگیرد، احتمال نوسان‌گیری در بازه ۱۱۲ تا ۱۱۵ هزار تومان در ابتدای ماه وجود دارد.

در سناریوی پرریسک‌تر، هر خبر جدید درباره پرونده هسته‌ای یا محدودیت‌های مالی می‌تواند دوباره مقاومت ۱۱۵ هزار تومان را تحت فشار قرار دهد. به‌طور کلی، بازار آذرماه بازاری حساس، واکنش‌پذیر و متکی بر خبر خواهد بود؛ بازاری که جهت‌گیری آن بیش از داده‌های اقتصادی، به سیگنال‌های سیاسی و بودجه‌ای گره خورده است.