چطور بدون فریاد، کودک را از کاری که نباید انجام دهد، بازداریم؟
تربیت موفق کودک، به معنای داشتن کنترل روی خودتونه، نه روی کودک.
تربیت موفق کودک، به معنای داشتن کنترل روی خودتونه، نه روی کودک.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه قرن، دکتر پریسا کربلایی حسنی در پاسخ به این سوال همراهان همیشگی اندیشه قرن به خبرنگار این پایگاه خبری گفت: وقتی کودک کار خطرناکی میکند، یا برای بار چندم تکرار میکند کاری را که گفتهاید «نکن»، کنترل کردن عصبانیت و فریاد نزدن، سخت میشود.
فریاد ممکن است در لحظه اثرگذار باشد، اما در بلندمدت:
رابطه والد و کودک را فرسوده میکند
کودک را مضطرب یا بیاعتماد میسازد
و در برخی موارد، دیگر حتی جواب هم نمیدهد
اما خبر خوب این است: راههایی برای متوقف کردن رفتارهای نادرست کودک وجود دارد که نه تنها نیاز به فریاد ندارد، بلکه مؤثرتر، پایدارتر و سالمتر هم هستند.
در این مطلب میخوانید:
چرا فریاد زدن جواب نمیدهد
چه ابزارهایی برای توقف رفتار نادرست کودک وجود دارد
چگونه هم قاطع باشید و هم محترمانه
و چطور رفتار درست را جایگزین رفتار اشتباه کنیم
وقتی فریاد میزنید، شاید کودک فوراً متوقف شود. اما پشت این واکنش چند پیام خطرناک پنهان است:
«من فقط وقتی ارزش شنیده شدن دارم که بزرگترم عصبانی شود»
«اگر بخواهم حرفم را به کرسی بنشانم، باید فریاد بزنم»
«من در شرایط استرس، باید از دیگران بترسم، نه به آنها اعتماد کنم»
بیشتر دچار اضطراب و احساس گناه میشوند
به تدریج نسبت به هشدارهای والدین بیتفاوت میشوند
یا خودشان در آینده برای کنترل دیگران، داد و تهدید را انتخاب میکنند
دکتر پریسا کربلایی حسنی: چطور بدون فریاد، کودک را از کاری که نباید انجام دهد، بازداریم؟
بله، کاملاً ممکن است. قاطع بودن به معنای این نیست که صدایتان بلند باشد.
قاطع بودن یعنی:
واضح، مشخص و بدون ابهام رفتار درست را بیان کنید
حد و مرزها را اجرا کنید، حتی اگر کودک اعتراض کند
و این کار را بدون توهین، ترساندن یا تحقیر انجام دهید
۱. قبل از برخورد، نفس بکشید و توقف کنید
در لحظهای که میخواهید فریاد بزنید، مکث کنید. یک نفس عمیق، حتی ۳ ثانیه سکوت، میتواند واکنش شما را از «انفجار» به «هدایت» تغییر دهد.
> تکنیک: دستتان را روی قلب بگذارید، زیر لب بگویید: «الان وقت آموزش دادن است، نه عصبانیت.»
۲. با صدایی آرام ولی محکم، رفتار نادرست را نام ببرید
مثلاً بهجای فریاد «صد بار گفتم با مداد روی دیوار نکش!» بگویید:
«مداد برای کاغذه، نه دیوار. کشیدن روی دیوار یعنی بیاحترامی به خانهمون.»
یا:
«داد زدن سر خواهر کوچکترت، قابلقبول نیست. در این خونه کسی نباید با صدا آسیب بزنه.»
وقتی کودک بفهمد که رفتارش به وضوح دیده شده، و شما با ثبات و آرامش برخورد میکنید، بیشتر به حرفتان گوش میدهد.
۳. جایگزین مناسب بدهید
رفتار نادرست وقتی متوقف میشود که کودک یاد بگیرد چطور به نیازش «درست» پاسخ بدهد.
مثلاً:
بهجای پرتاب اسباببازی = «اگه عصبانیای، میتونی بالش رو بزنی، نه اسباببازی رو پرت کنی.»
بهجای فریاد زدن = «اگر چیزی میخوای، با صدای معمولی بهم بگو، اینطوری بهتر میفهمم.»
۴. از نتیجههای طبیعی و منطقی استفاده کنید
بچهها وقتی پیامد رفتارشون رو ببینن، بهتر یاد میگیرن.
مثلاً:
اگر کودک غذا را روی زمین میریزد: «تا وقتی غذا روی زمین بریزه، غذا خوردن رو متوقف میکنم.»
اگر کودک جیغ میزند: «تا وقتی صدات آرام نشه، نمیتونم حرفت رو بشنوم.»
نه تنبیه، نه تهدید. فقط پیامد مستقیم، قابلدرک و بدون هیجان.
۵. بعد از آرام شدن، درباره رفتار حرف بزنید
زمانی که کودک آرام شد، کنارش بنشینید و بدون سرزنش، با لحن مشارکتی حرف بزنید:
«امروز وقتی اون کار رو کردی، بهنظرت چرا من ناراحت شدم؟»
«فکر میکنی دفعهٔ بعد چه کار میتونی بکنی که هم خودت راحت باشی، هم اذیت نشی؟»
اینجا جاییه که آموزش واقعی اتفاق میافته.
_ وقتی کودک جیغ میزند:
خودتان آرام باشید
از جملات کوتاه استفاده کنید: «وقتی آروم بشی، گوش میدم.»
توجه نکنید تا صدا کاهش پیدا کند
_ وقتی کودک کتک میزند:
دستش را آرام بگیرید و بگویید: «نه. کسی اینجا کسی رو نمیزنه.»
به او کمک کنید احساسش را با کلام بگه: «به نظر میاد خیلی عصبانیای. بیا با هم راه بهتری پیدا کنیم.»
_ وقتی کار خطرناک میکند:
سریع و قاطع مداخله کنید، بدون فریاد
بگویید: «الان لازمه نگهت دارم چون این کار امن نیست.»
نه. شما انسانید، و خسته، مضطرب، و گاهی بدون حمایت. فریاد زدن، نشانهٔ «بد بودن» نیست؛ بلکه علامتیه از اینکه نیاز به ابزارهای بهتر برای تنظیم احساس و مدیریت رفتار دارید.
یادگیری فرزندپروری بدون فریاد، زمانبره، اما شدنیه. و رابطهتون با فرزندتون، ارزش این تمرین رو داره.
تربیت موفق کودک، به معنای داشتن کنترل روی خودتونه، نه روی کودک.
بدون فریاد، با زبان قاطع ولی آرام، میشه کودک رو از رفتار نادرست بازداشت و به سمت رشد واقعی هدایت کرد.
در واقع، کودک وقتی از شما الگوی مدیریت احساس، احترام و ثبات میگیره، خودش هم به سمت تعادل حرکت میکنه.
پایان/*
.
آذر ۸, ۱۴۰۴
