جیغ زدن کودک، رفتاری ناخوشایند اما قابل‌درک و قابل‌اصلاح است. پشت هر فریاد، نیازی پنهان شده که هنوز به زبان نمی‌آید. با صبر، گفت‌وگوی درست، تعیین حد و مرز، و تقویت رفتارهای خوب، می‌توان این مرحله از رشد کودک را با سلامت روان پشت سر گذاشت...
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه قرن، دکتر پریسا کربلایی حسنی در پاسخ به این سوال مادران همراه اندیشه قرن” بچه‌م خیلی جیغ می‌زنه؛ دلیلش چیه و راه‌حل چیه؟ ” گفتنند: «وقتی چیزی می‌خواد، جیغ می‌زنه!»، «فقط کافیه بگم نه، انگار دکمه جیغ رو فشار دادن!» این جملات برای بسیاری از والدین آشناست. کودکانی که با صدای بلند، فریاد، گریه و جیغ‌زدن، دنیای اطراف‌شان را به هم می‌ریزند تا به خواسته‌شان برسند یا احساسات‌شان را تخلیه کنند.
جیغ‌زدنِ کودک، هم خسته‌کننده است و هم گاهی ما را عصبانی یا نگران می‌کند. اما سؤال مهم اینجاست:
در این مطلب بررسی می‌کنیم:
چرا کودکان جیغ می‌زنند
چه زمانی طبیعی است و چه زمانی نشانه مشکله
و مهم‌تر از همه: چطور با آن برخورد کنیم که هم کودک آسیب نبیند، هم والدین آرامش داشته باشند؟
کودکان هنوز زبان احساسات‌شان را کامل بلد نیستند. به‌جای اینکه بگویند: «الان ناراحتم»، «خسته‌ام»، «منو نادیده گرفتی»، ممکن است جیغ بزنند، گریه کنند یا حتی رفتارهای تندتری نشان دهند.
در ادامه دلایل رایج جیغ زدن را بررسی می‌کنیم:
۱. عدم توانایی در بیان احساسات
کودک نمی‌داند چطور بگوید: “من عصبانی‌ام”، پس به جای حرف زدن، جیغ می‌زند. این موضوع در سنین پایین (زیر ۵ سال) بسیار طبیعی است.
۲. جلب توجه
گاهی کودک احساس می‌کند نادیده گرفته شده، یا در مرکز توجه نیست. جیغ می‌زند تا توجه پدر و مادر را جلب کند، حتی اگر آن توجه به شکل دعوا یا تشر باشد!
۳. ابزار رسیدن به خواسته‌ها
اگر کودک یک بار با جیغ زدن اسباب‌بازی گرفته باشد، مغزش یاد می‌گیرد: «این روش جواب می‌ده!» و آن را تکرار می‌کند.
۴. خستگی، گرسنگی یا بی‌حوصلگی
بچه‌ای که چند ساعته بیرون بوده، نخوابیده یا غذا نخورده، احتمال بیشتری دارد که تحملش پایین بیاید و با کوچک‌ترین چیزی، فریاد بزند.
۵. اضطراب یا ترس پنهان
کودکانی که در محیط‌های پرتنش زندگی می‌کنند، ممکن است از طریق جیغ احساسات درونی‌شان را تخلیه کنند. این جیغ زدن همیشه بهانه نیست؛ گاهی فریاد نشنیده‌شدن است.
۶. الگو گرفتن از دیگران
اگر والدین، خواهر یا برادر در خانه زیاد صدای بلند دارند، کودک هم یاد می‌گیرد که بالا بردن صدا، ابزار ارتباطی است.
بچه‌ها در سنین خردسالی (۲ تا ۵ سال) ممکن است زیاد جیغ بزنند، چون هنوز در حال یادگیری مهارت‌های زبانی و هیجانی هستند. در این سن، جیغ‌زدن بخشی از روند رشد عاطفی‌ست.
ولی اگر کودک:
مدام در هر موقعیتی جیغ می‌زند
با جیغ زدن دیگران را می‌ترساند یا آسیب می‌زند
با گذشت زمان رفتارش بهتر نمی‌شود
یا جیغ زدنش همراه با علائم اضطراب شدید یا پرخاشگری شدید است
در این صورت ممکن است نیاز به بررسی تخصصی توسط روان‌شناس کودک وجود داشته باشد.
بچه ام خیلی جیغ می زنه؛ دلیلش چیه و راه حل چیه؟ / چرا بچه ها جیغ می‌زنند؟ دلایل اصلی / جیغ زدن تا چه حد طبیعی است؟ / اشتباهات رایج والدین در مواجهه با جیغ کودک / راهکارهای کاربردی برای کنترل جیغ زدن کودک
بیایید صادق باشیم. وقتی فرزندمان وسط فروشگاه جیغ می‌زند، ممکن است:
سریع تسلیم شویم و چیزی که می‌خواد براش بخریم
سرش داد بزنیم یا تهدیدش کنیم
بی‌تفاوت شویم ولی از درون بجوشیم
از خجالت، عذرخواهی کنیم و کودک را سرزنش کنیم
هر کدام از این واکنش‌ها می‌تواند ناخودآگاه، رفتار جیغ زدن را تقویت کند. مغز کودک می‌آموزد: «اگر جیغ بزنم، بالاخره یه واکنشی می‌گیرم.»
۱. در لحظه آرام بمانید
مهم‌ترین قدم: خودتان کنترل‌تان را از دست ندهید. کودک در حال آموختن نحوه مدیریت احساسات از شماست. اگر شما هم داد بزنید، چرخه تکرار می‌شود.
۲. واکنش فوری و خنثی بدهید
وقتی کودک برای جلب توجه یا رسیدن به خواسته‌اش جیغ می‌زند، نگاهش کنید و با صدای آرام و قاطع بگویید:
«من صدای آروم رو بهتر می‌شنوم. وقتی آروم حرف بزنی، به حرفت گوش می‌دم.»
توجه کنید: بی‌تفاوت بودن افراطی هم خوب نیست؛ مهم اینه که واکنش هیجانی ندهید.
۳. بعد از آرام شدن، گفت‌وگو کنید
وقتی کودک آرام شد، در زمان مناسب بگویید:
«اون موقع که جیغ زدی، من ناراحت شدم چون نفهمیدم چی می‌خوای. بیا تمرین کنیم چطور می‌تونستی بگی.»
این تمرین باعث می‌شه کودک یاد بگیره از کلمات استفاده کنه نه فریاد.
۴. الگوی خوبی باشید
اگر خودتان هم در خانه با صدای بلند صحبت می‌کنید، کودک دقیقاً همان را تکرار می‌کند. کودکان، آن‌طور که می‌گوییم تربیت نمی‌شوند؛ آن‌طور که رفتار می‌کنیم، یاد می‌گیرند.
۵. زمان و مکان مناسب برای تخلیه هیجانات بدهید
گاهی کودک نیاز دارد فریاد بزند، انرژی تخلیه کند، بالا و پایین بپرد. اجازه بدهید در پارک، اتاق بازی یا هنگام ورزش، هیجانش را تخلیه کند تا در موقعیت‌های جدی کنترلش بیشتر شود.
۶. تقویت رفتار درست را فراموش نکنید
وقتی کودک به‌جای جیغ زدن، با صدای معمولی خواسته‌اش را بیان می‌کند، تشویقش کنید. لازم نیست جایزه بدهید؛ فقط بگویید:
«خیلی خوبه که آروم حرف زدی. خیلی خوشحال شدم!»
نکته مهم: پیشگیری بهتر از درمان است
قبل از اینکه کودک جیغ بزند، سعی کنید شرایط را پیش‌بینی کنید:
اگر خسته است، زمان خرید رفتن نیست
اگر گرسنه است، غذا بدهید بعد پارک بروید
اگر ساعت زیادی جلوی تلویزیون بوده، منتظر بی‌قراری باشید
اگر در جمع مهمانی‌ها، نادیده گرفته شده، دنبال راهی برای توجه می‌گردد
مدیریت پیشگیرانه یعنی: نیازهای کودک را قبل از انفجار هیجانی بشناسید و پاسخ دهید.
جیغ زدن کودک، رفتاری ناخوشایند اما قابل‌درک و قابل‌اصلاح است. پشت هر فریاد، نیازی پنهان شده که هنوز به زبان نمی‌آید. با صبر، گفت‌وگوی درست، تعیین حد و مرز، و تقویت رفتارهای خوب، می‌توان این مرحله از رشد کودک را با سلامت روان پشت سر گذاشت.
یادتان باشد: کودک شما، با شما یاد می‌گیرد چطور احساساتش را کنترل کند. اگر در این مسیر کنار او بمانید، نه‌تنها جیغ‌ها کمتر می‌شوند، بلکه رابطه‌ای امن و آرام بین‌تان شکل می‌گیرد.
پایان/*
.
