به گزارش سبک ایدهآل، خداوند متعال در آیه ۲۶۳ سوره بقره، پس از نهی از منتگذاری و آزار هنگام صدقه دادن، خود را «غنی و بردبار» معرفی میکند: «قَوْلٌ مَعْرُوفٌ وَمَغْفِرَهٌ خَیْرٌ مِنْ صَدَقَهٍ یَتْبَعُهَا أَذًی وَاللَّهُ غَنِیٌّ حَلِیمٌ.» این اشاره لطیف، در کنار آیه «قرض الحسنه» به خداوند (بقره، ۲۴۵)، روشن میسازد که در حقیقت، صدقه در دستان خداوند قرار میگیرد و نه صرفاً نیازمند.
ثمره این درک عمیق از صدقه، آن است که دیگر با منت نهادن یا آزار، صدقات خود را باطل نمیکنیم (بقره، ۲۶۴). همچنین، اگر فردی که به او کمک کردهایم رفتار نامناسبی نشان دهد، این امر ما را از یاری رساندن به سایر نیازمندان دلسرد نخواهد کرد، چرا که معامله ما با پروردگار است و هدف اصلی اکرام و یاریرسانی است.
نکته حیاتی دیگر در فرهنگ اسلامی، حفظ حرمت افراد، بهویژه فقرا و نیازمندان است. این مهم، جایگاه ویژهای در آموزههای دینی دارد و روایات متعددی بر آن تأکید میکنند. سخن گهربار امام صادق علیهالسلام در این زمینه، بسیار تکاندهنده و راهگشاست و اهمیت اکرام نیازمندان را بیش از پیش آشکار میسازد.
روزی امام صادق (ع) از اسحاق بن عمار پرسیدند که زکات مالش را چگونه پرداخت میکند. اسحاق پاسخ داد که نیازمندان به در خانهاش میآیند. امام با ناراحتی فرمودند: «ای اسحاق، میبینم که مؤمنین را خوار میکنی! از این کار بپرهیز، چرا که خداوند میفرماید: هر کس دوست مرا ذلیل کند، برای جنگ با من آماده شده است.» (وسائل الشیعه، ج ۹، ص ۳۱۵).
به نظر میرسد همین هشدار شدید امام صادق علیهالسلام، برای درک اهمیت فوقالعاده حفظ حرمت فقرا و اجتناب از هرگونه عملی که شائبه تحقیر آنان را در پی داشته باشد، کافی است. این رویکرد، ضامن برکت و قبولی اعمال نیک ما، از جمله انفاق و کمک به همنوع خواهد بود.