بدرفتاری فرزندان باعث ایجاد مشکلات ارتباطی بین کودک و والدین می‌شود،در یک تقسیم بندی عوامل موثر در مشکلات رفتاری کودکان به سه دسته تقسیم می‌شود.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه قرن، پریسا کربلایی حسنی دانش پژوه دکتری روانشناسی و روانشناس بالینی کودک و نوجوان در ارتباط عوامل موثر در ایجاد مشکلات رفتاری و هیجانی شایع در کودکان به خبرنگار اندیشه‌معاصر گفت: بدرفتاری فرزندان باعث ایجاد مشکلات ارتباطی بین کودک و والدین می‌شود، بنابراین یکی از دغدغه ها و سوالات مهم والدین این است که چرا فرزند من بدرفتاری می‌کند؟! گاهی برخی والدین گناه را کاملا بر گردن فرزند می اندازند و خود را مبرا از خطا می‌دانند، البته در این میان والدینی هم هستند که معتقدند خودشان باید در زمینه فرزندپروری نکاتی را بیاموزند چون ممکن است در برخی زمینه های رفتاری مقصر باشند.
وی در ادامه افزود: در یک تقسیم بندی عوامل موثر در مشکلات رفتاری کودکان به سه دسته تقسیم می‌شود:
۱. عوامل فردی که عبارتست از: خلق و خوی کودک هوش کودک و…
۲.عوامل خانوادگی که عبارتست از: تعاملات، شیوه تربیتی، ویژگی های روانشناختی والدین و…
۳.عوامل محیطی که عبارتست از: مدرسه، دوستان، محله و…
در این میان نقش عوامل خانوادگی و رفتار و تربیت والدین مهم تر و پر رنگ تر است. بنابراین به آن می‌پردازیم.
۱- پاداشهای اتفاقی برای بد رفتاری
2- تله های نردبانی
3- نادیده گرفتن رفتار مطلوب
4- مشاهده دیگران
5- دستور دادن
6- پیام های هیجانی
7- استفاده غیر موثر از تنبیه
8- عقاید و انتظارات والدین
9- سایر عوامل موثر بر خانواده
در ادامه هر یک را به طور کامل توضیح می‌دهیم.
اغلب پاداش های تصادفی یا امتیازات پنهان برای بدرفتاری کودکان وجود دارد. پاداش های تصادفی که ممکن است به کودکی که رفتار نامطلوب دارد، داده شود عبارت اند از:
_ توجه اجتماعی مثل صحبت کردن ، لبخند زدن. مثلا ممکن است برای کودکی که برای اولین بار فحش می‌دهد وقت زیادی را برای دلیل آوردن بگذارید که این توجه اضافی ممکن است کودک را تشویق کند که دوباره فحش دهد.
_ دادن پاداش های مادی مثل دادن اسباب بازی
_ انجام فعالیت‌هایی مثل پرت کردن حواس کودک با یک بازی
_ دادن مواد خوراکی مثل بیسکویت ، بستنی
پریسا کربلایی حسنی
کودکان می‌توانند بیاموزند که اگر رفتارهای مشکل دار خود را افزایش دهند، با احتمال بیشتری می توانند به خواسته های خود برسند. مثلا کودک ممکن است قبل از شام شکلات بخواهد و شما ممکن است چند بار به وی نه بگویید اما اگر کودک پافشاری کند و صدای خود را بالا ببرد شما برای ساکت نمودن وی ممکن است خود را به این تله بیندازید. متاسفانه کودک برای پافشاری و طلب بیشتر خود پاداش می‌گیرد و می آموزد که برای رسیدن به خواسته خود اصرار کند و صدایش را بلند کند و این روند پیش می رود
رفتارهایی که توجه کمتری به آنان می شود با احتمال کمتری تکرار می‌شود که این هم در مورد رفتار نامطلوب و هم در مورد رفتار مطلوب صادق است . اگر به کودکان در زمان انجام رفتار خوب توجه نشود آنها می آموزند که تنها راه جلب توجه بد رفتاری است.
کودکان با مشاهده آنچه دیگران انجام می‌دهند رفتارها را می‌آموزند . مثلا وقتی والدین عصبانی می‌شوند بر سر دیگران فریاد می کشند و با فریاد کشیدن به خواسته هایشان می رسند کودکان می آموزند که وقتی مشکل دارند ، فریاد کشیدن رفتاری خوب است.
نحوه دستور دادن والدین بر اینکه آن کار توسط کودک انجام شود یا نشود تاثیر می گذارد. برخی از مشکلات شایع عبارت اند از:
۱- دستورات زیاد: هر زمانی که دستوری به کودک داده شود فرصتی برای سرپیچی کودک از انجام دستور وجود خواهد داشت و بنابراین این دستور دادن زیاد امکان سر پیچی را بالا میبرد و بعلاوه وقتی دستورات بیش از حد باشد کودکان احساس می کنند که مورد تنبیه واقع شده اند
۲- دستورات کم: کودکان گاهی به این علت نافرمان به نظر می رسند که والدین زمان لازم را برای دادن دستورات روشن در مورد آنچه از آنها انتظار می رود صرف نمی کنند
۳- دستورات خیلی سخت:
این زمانی است که از کودک متناسب سنش انتظار نداریم مثلا از یک کودک ۳ ساله انتظار داشته باشیم که اتاق بهم ریخته اش را خود جمع کند.
۴- دستورات در زمان نامناسب:
شامل دستوراتی است که در زمانی داده می‌شود که کودک مشغول انجام کاری لذت بخش است مثل تماشا کردن یک برنامه تلویزیونی دلخواه که ممکن است دستورات را نادیده بگیرد.
۵- دستورات بسیار مبهم:
کودکان ممکن است از دستورات غیر واضح پیروی نکنند مثلا برای کودکی که اسباب بازی اش را می‌شکند به جای اینکه والدین دستور استفاده صحیح از اسباب بازی را بدهد فقط بگوید “نکن “.
۶- پیام غیر کلامی:
گاه پیام غیر کلامی والدین چیزی غیر از دستور کلامی را می‌گوید مثل خندیدن یا لبخند زدن. هنگامی که از کودک می خواهید رفتار نامطلوب را متوقف کند. این موضوع کودک را گیج می‌کند
۶- پیام های هیجانی:
بعضی اوقات والدین به جای سرزنش رفتار نامطلوب کودک، خودکودک را سرزنش می کنند. مثلا به جای اینکه بگویند که این رفتار تو خوب نیست ، می گویند که تو بچه بدی هستی
۷- استفاده غیر موثر از تنبیه:
۱. تنبیهی که به صورت تهدید بوده اما عملی نمی شود : در این صورت کودکان به سرعت یاد می‌گیرند که دستورات را نادیده بگیرند. تهدید به تنبیه می‌تواند به روشی برای به مبارزه طلبیدن تبدیل شود و کودکان ممکن است والدین را امتحان کنند تا ببینند چه اتفاقی می افتد.
۲. تنبیهی که در حالت خشم انجام شود:
هنگامی که والدین تنبیه را از روی عصبانیت انجام می دهند همیشه خطر از دست دادن کنترل و صدمه به کودک وجود دارد و اثر خود را ندارد.
۳. تنبیه به صورت یک پاسخ بحرانی باشد : گاهی والدین واکنش خیلی شدیدی به رفتار نامناسب کودک نشان می دهد زیرا آنها هیچ کاری انجام نمی دهند و منتظر می مانند تا رفتار کودک غیر قابل تحمل شود.
۴. استفاده غیر مستمر از تنبیه :
ثبات نداشتن تنبیهات باعث می‌شود که کودکان در یاد گرفتن آنچه از آنها انتظار می‌رود مشکل پیدا کنند. وقتی دستورات و قوانین هر روز تغییر می کنند و ثبات ندارند مشکلات رفتاری ممکن است ایجاد شود
۸- عقاید و انتظارات والدین:
برخی باورها و عقاید مضر هستند و برای تربیت فرزندان مشکل ایجاد می‌کنند که برخی از آنان عبارت اند از:
• این رفتار موقت و زود گذر است.
•او عمدا این کار را انجام می دهد.
•همه این مشکلات تقصیر من است
۹- سایر عوامل موثر بر خانواده:
۱. ارتباط والدین : وقتی روابط زن و شوهر تحت فشار و تنش و اختلاف باشد، مشکلات رفتاری ممکن است ایجاد شود.
۲. هیجانات والدین : احساسات والدین مثل افسردگی ، عصبانیت یا اضطراب ممکن است مانع از ثبات والدین و مدیریت موثر بر رفتار کودکان شود.
۳. فشار روانی و استرس‌های روزمره
بنابراین اگر می‌خواهید کودکتان بدرفتاری نکند یا بدرفتاری اش کاهش یابد، توجه به موارد فوق لازم و ضروری است.
پایان/*
.
آبان ۲۹, ۱۴۰۳
