به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه قرن، پریسا کربلایی حسنی روانشناس بالینی کودک و نوجوان در مصاحبه با خبرنگار اندیشه قرن درباره آموزش بازی هایی برای کنترل خشم در کودکان پرخاشگر گفت: خشم یکی از انواع هیجان‌های طبیعی در انسان است و هرکس درجه هایی از آن را دارد. کودکان نیز در سنین مختلف و در طبقات اجتماعی – اقتصادی متفاوت عصبانی می‌شوند. اما باید از ابتدایی ترین مراحل تربیتی شان یاد بگیرند چطور این احساس سرکش را مهار کنند. در گذشته والدین با دیدن این رفتارها در فرزندشان او را تنبیه می‌کردند اما امروزه تکنیک‌های مفیدی برای کنترل خشم توصیه می‌شود.

بازی هایی برای کنترل خشم در کودکان

• کودکان ۳-۵ ساله:

وقتی کودک خشمگین شد یک ظرف حباب درست کرده به او بدهید. لازمه حباب درست کردن تمرکز بر تنفس است. تنفس آرام و شمرده، احساسات خروشان کودک را آرام می‌کند. به مدت چند هفته روزی یک دقیقه با فرزندتان حباب درست کنید؛ بعد از اینکه حباب درست کردن را یاد گرفت از او بخواهید با کمک گرفتن از قوه تخیلش حباب‌های متفاوتی درست کند. لطافت حباب‌ها و تلاش برای ساخت آنها روحیه کودک را آرام تر می‌کند.

• کودکان ۶-۸ ساله:

با پایان دوره خردسالی کودک یاد می‌گیرد افکار خود را مدیریت کند و حتی تغییر دهد. ابتدا با حوصله به او کمک کنید محرک‌های خشمش را بشناسد؛ مثلا ممکن است هنگامی که کسی او را هل می‌دهد یا با عنوان زشتی صدایش می‌زند یا مسخره اش می‌کند عصبانی شود. به او یاد دهید چطور بر خشمش غلبه کند و به او بفهمانید در برخوردهای اجتماعی اش باید صبور باشد و قبل از هر اقدامی نفسی عمیق بکشد و اگر می‌تواند چند قدم از آنچه عصبانی اش کرده فاصله بگیرد؛ در دل جمله‌های آرام کننده تکرار کند. مثل: «از پسش بر میام» یا «مهم نیست». در نهایت هم رفتارهای عاقلانه و مودبانه را به او آموزش دهید؛ مثلاً این توپ منه، لطفا پسش بده یا چه حرف زشتی زدی، من این طوری حرف نمی‌زنم. به او یاد بدهید قرار نیست کسی با خشونت بیشتر برنده شود.

علایم جسمی عصبانیت را به او بیاموزید. به کودک بگویید هر وقت کسی عصبانی می‌شود، بلندتر حرف میزند، صورتش قرمز می‌شود، دست‌هایش را هنگام صحبت به شدت تکان می‌دهد، ضربان قلبش بالا می‌رود، اخم می‌کند، دهانش خشک می‌شود و تندتند نفس می‌کشد. سپس از او بخواهید اگر این علایم را در خودش دید، یاد توصیه های شما بیفتد.

• کودکان ۹-۱۲ ساله:

به کودک بیاموزید قبل از هر کاری به خصوص واکنش‌های خشمگینانه فکر کند. این بار که با یکی از همسالانش دعوایش شد، بگذارید تا هرجا که می‌خواهد ، پیش برود. سپس از او بپرسید: «دعوایت را کردی عصبانیتت را نشان دادی؟ نتیجه چه شد؟ مشکلتان حل شد؟ برای حل این ناآرامی‌ها چه کار می‌خواهی بکنی؟ اگر دوباره دعوایت شد هم می‌خواهی همین رفتارهای زشت را داشته باشی؟»

بازی هایی برای کنترل خشم در کودکان پرخاشگر از زبان دکتر پریسا کربلایی حسنی

بازی‌های مناسب جهت آموزش کنترل خشم (برای سنین ۳ تا ۱۱ سال)

با کمک این روش‌ها احتمالاً خواهید توانست کودک را در کنترل خشم یاری نمایید:

۱- بازی با گل یا خمیر:

کودکان از بازی با گل یا خمیر لذت می‌برند چرا که بازی با آنها از نظر حس لامسه لذت بخش است و در ضمن می‌توانند هر طور که بخواهند به آنها شکل دهند، تغییرش دهند و هر وقت که مایل بودند خرابش کنند. گرد کردن و شکل ساختن از آنها روزنه ای برای برون ریزی احساسات پرخاشگری است. کار با گل
و خمیر، ظاهراً بیان احساسات و مفاهیم مربوط به آن را تسهیل می‌کند. نکته: بهتر است در بازی از قالب استفاده نشود چون در نحوه ی بیان کودک اثر تسهیل کننده دارد.

۲- بادکنک های خشم:

در این بازی ترکاندن بادکنک‌ها کودک را قادر می‌کند خشم خود را ببیند، بشنود و احساس کند. بنابراین به او فرصت داده می‌شود که خشم خود را لمس کرده و آن را بیان کند.
این روش بیان مستقیم خشم است و به کودک کمک می‌کند بفهمد چگونه خشم در درون او می‌تواند انباشته و سپس منفجر شود و به او یا دیگران آسیب برساند. چگونه او می‌تواند خشم را به آرامی و با احساس امنیت و آرامش تخلیه کند.

روش بازی:

در مرحله اول) به کودک یک بادکنک بدهید تا آن را باد کند. بادکنک را گره بزنید یا به او کمک کنید که بادکنک را گره بزند.

الف) برای کودک توضیح دهید که بادکنک معرف بدن و هوای داخل آن معرف خشم است.

ب) از کودک سوال کنید (بعد از اینکه آن را گره زد، آیا هوای آن بادکنک را می‌تواند خارج کند یا هوایی به داخل آن وارد کند؟! از کودک بپرسید اگر مغزش بادکنک باشد و خشم هوای درون آن باشد، آیا جایی برای فکر کردن واضح و روشن خواهد داشت.)

در مرحله دوم) سپس کودک بادکنک را فشرده می‌کند تا منفجر شود و تمام هوای آن بیرون بیاید.

الف) از کودک بپرسید آیا این روش راحت بیرون ریختن خشم نیست؟ چون بعضی از کودکان ممکن است از ترکیدن بادکنک بترسند. راجع به این ترس صحبت کنید.

ب) برای کودک توضیح دهید که اگر بادکنک یک آدم باشد، ترکیدن بادکنک یک عمل پرخاشگرانه مثل زدن یک فرد یا یک شیء خواهد بود. بپرسید آیا این کار، روش مناسبی برای تخلیه خشم است؟.در مرحله سوم) از کودک بخواهید بادکنک دیگری را باد کند این بار سر آن را نبندید، اما از او بخواهید سر آن را نگه دارد طوری که هوای داخل آن خارج نشود. توضیح دهید که بادکنک بدن است و هوای داخل آن معرف خشم است.

الف) از او بخواهید به آرامی کمی از هوای بادکنک را خالی کند، سپس با دست سر آن را بگیرد تا بسته شود.

ب) از او بپرسید آیا بادکنک کوچکتر شده است؟ آیا بادکنک ترکیده است؟ آیا به نظر نمی رسد این روش برای بیرون ریختن خشم مناسب باشد؟ آیا بادکنک تا زمانی که خشم خارج شود راحت می‌شود؟ برای کودک این واقعیت را برجسته کنید تا زمانی که خشم تخلیه می‌شود هم بادکنک و هم اطرافیان آن بادکنک در آرامش خواهند بود

در مرحله چهارم) از کودک بخواهید این کار را چندین بار تکرار کند تا زمانی که تمام هوای
بادکنک خالی شود.

_ دوباره توضیح دهید هوای داخل بادکنک معرف خشم است. با کودک درباره ی این که چه چیزهایی ما را عصبانی می‌کنند و راه‌های مناسب تخلیه ی آرام خشم چیست، صحبت کنید. به کودک بگویید اگر اجازه دهیم خشم درون ما انباشته شود مثل بادکنک می‌تواند بزرگ شده و بترکد و به خودمان یا دیگران آسیب برسانیم. سپس او شیوه‌های مختلفی را که بتواند خشم خود را به شکل مناسب تخیله کند، مرور می‌کند.

آموزش کامل تکنیک توقف فکر، یکی از مهم‌ ترین راهبردها در درمان شناختی رفتاری برای درمان اختلالات اضطرابی (OCD, GAD) و درمان اختلال ناخن جویدن در کودکان

۴- گروپ گروپ راه رفتن:

پا کوبیدن و ترکاندن حباب به کودکان اجازه می‌دهد که به شکلی جامعه پسند هیجان‌های خود را تخلیه کنند. در این روش کودک ابزارهای عینی بیان خشم خود را یافته است نه اینکه فقط به او «بازداری» گوشزد شود.

روش بازی:

کودک در این روش بازی مجاز است پاها را به هر شکلی که دوست دارد به زمین بکوبد. برای کودک توضیح می‌دهیم که بهترین کار تند و شدید کوبیدن پا در یک مکان مناسب است. معمولاً زمانی که خشم بیرون ریخته می‌شود ما نه تنها احساس بهتری داریم بلکه کف پایمان گرم می‌شود. این علامت مطمئنی برای پایان بخشیدن به پا کوبیدن است. سعی کنید با کودک پا بکوبید و بعد از مدتی پا کوبیدن از او بپرسید آیا کف پایش گرم تر شده است؟ اگر پاسخ منفی بود به کودک می‌گوییم که به حد کافی، سخت و تند پایمان را نکوبیده‌ایم و در نتیجه دوباره شروع می‌کنیم و پا کوبیدن را ادامه می دهیم تا جایی که صورت شاد به نظر برسد. همیشه از کودک می پرسیم: آیا به نظر نمی رسد که احساس خشم از بدن بیرون رفته باشد. احساس خشم از طریق پای ما پایین می‌رود خارج شده و روی زمین می آید. از کودک می پرسیم در بدن خود چه احساسی دارد.

۵- ترکاندن حباب:

حباب ترکاندن وسیله ای برای کنترل خشم است. برای این کار از حباب‌های پلاستیکی (ضربه گیر) استفاده می‌شود. از کودک می‌خواهیم که برای راحت شدن از خشم خود ۱۰ حباب را بترکاند سپس از او می‌پرسیم آیا حس می‌کند که چگونه خشم او از انگشت شست و انگشت اشاره‌اش بیرون می‌آید. زمانی که خشم کاملاً بیرون آمد یک حباب می‌ترکد. معمولاً پس از ترکاندن ۱۰ حباب به نظر می‌رسد خشم تمام شده باشد. زمانی که ما واقعاً عصبانی باشیم شاید بیشتر از ۱۰ حباب و زمان دیگر کمتر از ۱۰ حباب لازم است.

در این باره با کودک صحبت می‌کنیم؛ وقتی که حباب می‌ترکد خشم ما به هوا می رود و به ما امکان می‌دهد که دوباره به آرامش برسیم معمولاً پس از تلاش‌های کودک و آرام شدن او بهتر است درباره مسئله ای که موجب عصبانیت او شده صحبت شود.

تکنیک‌های فوق را به کار بگیرید و نتایج آن را در کودک خود مشاهده کنید، اما به یاد داشته باشید خودتان نیز باید نقش الگو داشته باشید، یک پدر و مادر خشمگین که خود مدیریت خشم ندارند و در مواقع عصبانیت قشقرق راه می‌اندازند و کتک کاری می‌کنند، انتظار نداشته باشند کودکشان خشم خود را مدیریت کند. بنابراین جو خانوادگی را آرام کنید. محیط و یادگیری از طریق الگو برداری و مشاهده بسیار موثر است.

پایان/*

اندیشه قرن را در ایتا، روبیکا، پیام رسان بله و تلگرام دنبال کنید.